Aort damarı, bedenimizin hayati kan otoyolu, lakin yırtılması (diseksiyonu) hayatı tehdit eden önemli bir acil durum. Ani ve şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı üzere belirtilerle kendini gösteren bu durum, hipertansiyon, genetik hastalıklar yahut travmalarla tetiklenebiliyor. Ünlü oyuncu Oya Aydoğan, psikolog-yazar Prof. Dr. Doğan Cüceloğlu üzere ünlü isimleri de hayattan koparan aort disseksiyonu hakkında merak edilen ayrıntıları derledik.
Aort damarı nedir?
Aort damarı, insan bedenindeki en büyük ve en değerli atardamarlardan biridir. Kalbin sol karıncığından çıkan bu damar, oksijen açısından varlıklı kanı bedenin tüm bölgelerine taşımakla vazifeli. . Aort, kalpten başlayarak göğüs ve karın bölgelerinden geçer, pelvise kadar uzanır. Bedenin hayatta kalması için kritik bir rol oynayan bu damar, organlara ve dokulara kan akışını sağlayarak gereksinim duyulan oksijeni ve besin unsurlarını taşır. Sağlıklı bir aort damarı, kalp-damar sisteminin düzgün çalışabilmesi için vazgeçilmezdir.
Aort damarı yırtılması (Diseksiyonu) nedir?
Aort damarı yırtılması, tıbbi ismiyle aort disseksiyonu, aort damarının iç katmanında bir yırtık oluşması ve bu yırtığın damar duvarındaki katmanlar ortasına sızmasıdır. Bu sızma, aort duvarında geçersiz bir kanal oluşmasına yol açarak gerçek kan akış kanalını sıkıştırmaya başlar. Aort damarının yırtılması, acil tıbbi müdahale gerektiren ve hayatı tehdit eden bir durumdur. Tip A disseksiyonları, kalbe yakın olmaları nedeniyle daha tehlikeli olabilir. Bu nedenle cerrahi müdahale gerektirir. Tip B disseksiyonların ise aciliyeti daha az olabilir ve bu durumda ilaç tedavisi önerilir.
Aort damarı neden yırtılır?
Aort damarının yırtılmasının altında yatan nedenler çoklukla damar duvarının yapısal zayıflığı yahut kan basıncının çok yükselmesiyle bağlıdır. En yaygın nedenlerden biri de, uzun vadeli yüksek tansiyon (hipertansiyon) hastalığıdır. Ayrıyeten, bağ dokusu hastalıkları, bilhassa Marfan sendromu ve Ehlers-Danlos sendromu üzere genetik bozukluklar, aort duvarında yırtılma riskini artırabilir. Bununla birlikte, trafik kazaları yahut göğse alınan sert darbeler, aortta yırtık oluşumuna neden olabilir.
Aort damarı yırtılması belirtileri nelerdir?
Aort damarı yırtılması, çoklukla ani ve şiddetli belirtilerle kendini gösterir. En yaygın belirti, göğüste yahut sırtta, bıçak saplanır üzere tanım edilen, yırtıcı bir ağrı. Bu ağrı, disseksiyonun olduğu bölgeye bağlı olarak göğüsten karına, sırta yahut uzunluğuna yayılabilir. Yırtıcı olan bu ağrı başka kalp ve damar rahatsızlıklarına kıyasla ani başlangıçlı ve ağır ilerler. Şayet disseksiyon, aorttan çıkan damarları etkilerse, organlara kâfi kan ulaşmaması nedeniyle felç, böbrek yetmezliği yahut bağırsak hasarı üzere komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Aort damarı yırtılması tanısı nasıl konulur?
Aort disseksiyonu tanısı, süratli ve gerçek bir biçimde konulması gereken bir durumdur. Geciken teşhisler, ölümcül sonuçlara yol açabilir. Teşhis süreci çoklukla hastanın belirtileri ve tıbbi hikayesinin değerlendirilmesiyle başlar. Fizik muayenede, nabız asimetrisi yahut kalp üfürümleri üzere bulgular disseksiyondan şüphelenilmesine neden olabilir. Görüntüleme formülleri ise, teşhisin kesinleştirilmesinde kritik rol oynar. Kan testleri, disseksiyonun kalp yahut öteki organlar üzerindeki tesirlerini kıymetlendirmek için yapılabilir. Teşhis, çoklukla bir kardiyoloji yahut kalp-damar cerrahisi uzmanı tarafından doğrulanabilir.
Aort damarı yırtılması nasıl tedavi edilir?
Aort disseksiyonunun tedavisi, yırtılma tipine ve hastanın genel sıhhat durumuna bağlı olarak değişir. Tip A disseksiyonları acil cerrahi müdahale gerektirirken, Tip B disseksiyonları ise ekseriyetle ilaç tedavisiyle yönetilir. Lakin organ hasarı yahut damar yırtılmasının ilerlemesi üzere önemli belirtiler varsa cerrahi müdahaleye gidilebilir. İlaçlar ise, kan basıncını düşürmek ve kalp atış suratını yavaşlatmak için kullanılır.
Aort damarı yırtılması ameliyatı kaç saat sürer?
Aort damarını yırtılmasında tamir kelam konusu olduğu için genel anestezi altında açık ameliyat yapılır. Damarın yırtılan kısmının çıkarılıp yapay damar olan greft ile değiştirilmesi olan bu süreç 2 ila 6 saat sürebilir. Ama birtakım durumlarda 10 saat sürdüğü de olmuş.
Aort damarı yırtılması ameliyatı sonrası hasta bakımı nasıl olmalıdır?
Ameliyat sonrası hasta bakımı, güzelleşme sürecinin başarısı için kritik ehemmiyet taşır. Hastalar çoklukla ağır bakım ünitesinde yakın takip altında tutulur. Kan basıncı ve kalp atış suratı nizamlı olarak izlenir, enfeksiyon riskini önlemek için antibiyotikler kullanılabilir. Hastaların, hekimin önerdiği ilaçları nizamlı kullanması, sigarayı bırakması ve kan basıncını denetim altında tutması gerekir.
Aort damarı kolay yırtılır mı?
Aort damarı epeyce güçlü bir yapıda olmasına rağmen nadiren yırtılabilir ve bu durum vefatla sonuçlanabilir. Bilhassa denetim edilmeyen yüksek tansiyon, aort duvarına daima baskı uygulayarak yırtılmayı kolaylaştırabilir. Aort damarı yırtılması, önemli bir sıhhat sorunu olmasına karşın, erken teşhis ve uygun tedaviyle yönetilebilir.
