9 saatten fazla uyuyanlar dikkat! Uzmanlar uyardı
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sinem İliaz, “Aşırı uyku mühleti, kalp hastalıkları, diyabet ve bilişsel gerileme üzere durumlarla ilişkilendirilebilir” diyerek bahse dikkat çekti.
Peki, fazla uyumak sahiden sıhhatinizi tehdit ediyor mu? Uzmanlar ve araştırmalar bu soruya karşılık arıyor.
BİLİM NE DİYOR?
Aşırı uyku, yani tertipli olarak 9 saatten fazla uyumak, son yıllarda bilim insanlarının radarında.
2021’de Journal of the American Heart Association’da yayımlanan bir çalışma, 9 saatten fazla uyuyan bireylerde kalp-damar hastalığı riskinin %34 oranında arttığını ortaya koydu.
Araştırmacılar, bu durumun kan basıncındaki dengesizlikler ve inflamasyonla ilişkili olabileceğini belirtiyor.
ABD’deki Harvard T.H. Chan Halk Sıhhati Okulu’ndan epidemiyolog Dr. Frank Hu, “Uzun uyku müddetleri, çoklukla altta yatan bir sıhhat probleminin belirtisi olabilir. Bu, direkt uykunun kendisinden çok, bedenin bir şeylerin aksi gittiğine dair sinyal vermesiyle ilgili” diyor.
Diyabet riski de masada. Diabetes Deva mecmuasında 2023’te yayımlanan bir tahlil, 9 saatten fazla uyuyanlarda tip 2 diyabet riskinin %20 daha yüksek olduğunu gösterdi.
Araştırmaya nazaran, uzun uyku mühletleri insülin direncini artırarak metabolik dengeyi bozabilir
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden diyabet uzmanı Prof. Frances Ashcroft, “Fazla uyku, hareketsiz bir ömür şekliyle birleştiğinde, kan şekeri denetimini zorlaştırıyor. Bu bir kısır döngüye dönüşebilir” yorumunda bulunuyor.
Bilişsel gerileme ise bir öbür kaygı kaynağı. 2022’de Neurology mecmuasında yayımlanan bir çalışma, 9 saatten fazla uyuyan yaşlı bireylerde hafıza kaybı ve demans riskinin arttığını tespit etti. ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden nörolog Dr. Charlene Gamaldo, “Beyin, uyku sırasında temizlenir ve yenilenir. Lakin çok uyku, bu istikrarın bozulmasına yol açarak bilişsel işlevleri olumsuz etkileyebilir” diyor.
UZMAN GÖRÜŞLERİ VE TÜRKİYE’DEN PERSPEKTİF
Prof. Dr. Sinem İliaz, Türkiye’deki uyku alışkanlıklarını da kıymetlendiriyor: “Bizde genelde ‘çok uyumak iyidir’ algısı hakim, lakin bu bilimsel gerçeklerle örtüşmüyor. Şayet kişi 9 saatten fazla uyuyor ve hala yorgun hissediyorsa, bu bir uyku bozukluğu ya da sıhhat sorununun işareti olabilir.” İliaz, bilhassa obstrüktif uyku apnesi üzere durumların uzun uykuyla maskelenebileceğine dikkat çekiyor. “Kişi farkında olmadan gece boyunca gereğince oksijen alamıyor, bu da gündüz çok ahenge gereksinimi doğuruyor” diye ekliyor.
İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden uyku araştırmacısı Dr. Barbara Sahakian ise ferdî farklılıkların altını çiziyor: “Herkes için ülkü uyku mühleti tıpkı değil. Lakin 7-9 saat, yetişkinler için genel bir rehber. Bunun dışına çıkanlar, bir uzmana istişareli.” Sahakian, uzun uykunun depresyonla da ilişkili olabileceğini belirterek, “Psikolojik durumlar, uyku müddetini artırabilir ve bu bir yardım daveti olabilir” diyor.
PEKİ NE YAPMALI?
Uzmanlar, çok uykunun bir belirti mi yoksa sebep mi olduğunu anlamak için dikkatli bir inceleme öneriyor.
Dr. Gamaldo, “Eğer sistemli olarak 9 saatten fazla uyuyorsanız ve gün içinde hala halsizseniz, bir uyku günlüğü tutun ve hekiminize başvurun” tavsiyesinde bulunuyor.
Kan testleri, uyku apnesi taramaları yahut bilişsel değerlendirmeler, altta yatan sorunu ortaya çıkarabilir.
Prof. Dr. İliaz da benzer bir davet yapıyor:
“Uyku mühleti kadar kalitesi de kıymetli. Nizamlı bir uyku tertibi oluşturmak, kafeini akşam saatlerinde kesmek ve fizikî aktiviteyi artırmak, sağlıklı bir istikrara ulaşmada yardımcı olabilir.”
Ayrıca, uzun uyku alışkanlığı olanların kalp sıhhati ve kan şekeri düzeylerini tertipli denetim ettirmesi gerektiği vurgulanıyor.
UYKU BİR DENGEDİR
Her gün 9 saatten fazla uyumak, dinlenmiş hissetmek yerine sizi önemli sıhhat riskleriyle karşı karşıya bırakabilir.
Bilim, bu durumun kalp hastalıklarından diyabete, hatta bilişsel kayıplara kadar uzanan bir yelpazede tesirli olabileceğini söylüyor.
