Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, ‘İbadet sürecek, tarih korunacak’ vurgusuyla Ayasofya-i Kebir Camii’nin ana kubbesindeki onarım çalışması sürecinde hem ibadetin aksamadan devam edeceğini hem de yapının özgün kıymetlerinin titizlikle korunacağını belirtti. Bakan Ersoy, “1486 yıllık Ayasofya-i Kebir Camii Şerifi’nde, ibadete orta vermeden onarım ve güçlendirme çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu çalışmaların bir kısmını tamamladık, kalan kısımları ise dikkatle yürütüyoruz. Bu süreçte, ana kubbe de tarihinin en geniş ve en kapsamlı onarım sürecine alınıyor. Kubbe zelzeleye karşı daha güçlü hale getirilecek, yapının özgün hali titizlikle korunacak. Kubbenin iç yüzeyindeki mozaiklere ziyan gelmemesi için çalışmalar dış yüzeyden yürütülecek. Kurşun kaplamalar sökülerek onarılacak yahut yenilenecek. Hava şartlarından etkilenmemesi ve mozaiklerin korunması emeliyle kubbe süreksiz olarak çelik konstrüksiyon ve özel branda ile kapatılacak. İbadet ve onarım çalışmalarının eş vakitli devam etmesi için 43,5 metre yüksekliğinde 4 ana kolon üzerine çelik platform kurulacak. ‘İbadet sürecek, tarih korunacak’ diyerek, Ayasofya’yı hem koruyacağız hem de yaşatacağız” sözlerini kullandı.
YAPININ DİJİTAL İKİZİ OLUŞTURULDU
Danıştay 10’uncu Dairesi’nin kararı doğrultusunda, 10 Temmuz 2020 tarihli ve 31181 tekrarlanmış sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2729 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Ayasofya-i Kebir Camii tekrar ibadete açılmıştı. İbadete açılmasının akabinde, yapının korunması ve kullanılması istikrarını gözeten bilimsel bir yaklaşımla bütüncül projeler hazırlandı. Rölöve, restitüsyon, onarım, statik, mekanik ve elektrik projeleriyle birlikte türbelerin, sıbyan mektebinin ve muvakkithanenin onarımı da planlandı. Bu süreçte külliyedeki tüm yapılar üç boyutlu olarak belgelenerek dijital ortama aktarıldı ve Ayasofya’nın dijital ikizi oluşturuldu.
Projelendirme sürecinde geçmişten bugüne ilişkin arşivler tarandı, bilgi ve dokümanlar bir ortaya getirildi, yapı strüktürel olarak incelendi. Sarsıntı senaryoları doğrultusunda Ayasofya’nın reaksiyonları tahlil edildi ve muhtemel risklere karşı alınacak tedbirler belirlendi. Tüm bu çalışmaların ardından Bilim Kurulu kontrolünde uygulama sürecine geçildi. Bu kapsamda 2’nci Mehmet, 2’nci Selim, 3’üncü Murat ve Şehzadeler Türbeleri ile Sıbyan Mektebi ve Muvakkithanenin onarımı tamamlandı. Daha evvel kapalı olan galeri katı da bakım ve paklık çalışmalarının akabinde ziyarete açıldı.
ANA KUBBEYE DIŞ YÜZEYİNDEN MÜDAHALE EDİLECEK
Yapının taşıyıcı sistemlerine yönelik yapılan tahliller sonucunda, ana kubbe ve yarım kubbelerde güçlendirme gereksinimi belirlendi. Mozaik kaplı iç yüzeyin ziyan görmemesi için müdahaleler dış yüzeyden gerçekleştirilecek. Mevcut kurşun kaplamalar sökülerek onarılacak yahut yenileriyle değiştirilecek. Bu hassas imalatların sağlıklı biçimde yürütülebilmesi için, çelik konstrüksiyon ve nitelikli branda ile kubbenin üzeri süreksiz olarak kapatılacak. Sonrasında dış yüzeydeki güçlendirme ve tamir çalışmaları başlatılacak.
İBADETİN AKSAMAMASI İÇİN TEDBİRLER ALINDI
İç yüzeyde eş vakitli olarak yürütülecek konservasyon, onarım ve güçlendirme süreçleri için 43,5 metre yüksekliğinde, dört ana kolon üzerine oturan çelik platform sistemi kurulacak. Bu sayede hem ibadet kesintiye uğramadan sürecek, hem de kubbenin iç ve dış yüzeylerindeki uygulamalar sağlıklı biçimde sürdürülecek. Tüm bu çalışmaların alanda inançlı ve süratli biçimde yürütülebilmesi emeliyle, doğu istikametinde kurulmak üzere 41 metre yüksekliğinde ve 60 metre bom uzunluğunda kule vinç projelendirildi. Bu vinç, yapıya uygun aralıkta ve inançlı dönüş alanı sağlayacak halde planlandı.
Ana kubbe güçlendirmesi, kurşun değişimleri, mozaik konservasyonu ve cephe ile minare tamiratları tamamlandıktan sonra süreksiz olarak kurulan çelik konstrüksiyon örtü, platform ve kule vinç, kuruldukları metotla sökülecek. Böylelikle Ayasofya-i Kebir Camii’nin tarihi kubbesi, kapsamlı bir güçlendirme sürecinin akabinde özgün haliyle korunarak gelecek nesillere aktarılmış olacak.
