Bilimde romantik dokunuş! Keşfettiği böceğe eşinin ismini verdi

Kırşehir’de arazi çalışmaları sırasında yeni bir böcek çeşidi keşfedildi. Doç. Dr. Mahmut Erbey tarafından toplanan örnekler evvel Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi’ndeki Entomoloji Laboratuvarı’na getirildi, akabinde hususun uzmanı Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Zooloji Anabilim Kolu’nda vazife yapan Dr. Öğretim Üyesi Ersin Demirel’e gönderildi. Demirel ise yeni böcek tipine eşinin ismi olan “Emine” ismini verdi. Cinsle ilgili bilgiler hazırlanarak bilimsel yayın basamağına geçilmesinin akabinde ilgili makale “Zootaxa Dergisi”nde yayınlandı.

“TEŞHİS KADEMESİ EN KRİTİK KADEMEYİ OLUŞTURUYOR”

Türün teşhisindeki süreçlerden bahseden Demirel, “Sürecimiz akademik çalışmalarla yaklaşık 6 ayı bulabiliyor. Fakat bu yalnızca yayın etabını kapsıyor. Buna örneklerin toplanması ve çeşidin teşhis edilmesi süreçleri de eklenince çalışmanın tamamlanması 1 buçuk seneyi buldu. Son olarak da teşhis gerçekleştirdikten sonra şayet yayın niteliği sağlayabilecek bir gerecimizin olduğuna kanaat edersek ondan sonra da yayın süreci başlıyor. Teşhisleri genel itibariyle çok eski yayınlardan yapıyoruz ve elimizde daha evvel teşhis edilmiş gereçlere yönelik teşhisli örnek olmadığı için teşhislerde teşhis etabı en kritik kademeyi oluşturuyor” sözlerini kullandı.

“CİXİİDAE FAMİLYASINA İLİŞKİN BİR TÜRÜMÜZ”

Makaledeki başka müelliflerin topladığı örneklerin kendisine ulaştırıldığını söyleyen Demirel, “Ben bu örnekleri değerlendirdim ve kıymetlendirme sonrasında da yeni cins olduğunu tespit ettim. Buna bağlı olarak da ardından yayın evresine geçmiş olduk. Bahsetmiş olduğumuz çeşit Cixiidae familyasına ilişkin bir cinsimiz. Bilim dünyasında tanıtmış olduğumuz yeni cinste, bu manada o familyanın bir üyesi ve kendisi de kıymetli bir bitki zararlısı durumunda. Bunların sokucu-emici dediğimiz bir ağız tipi var. Sivrisineğin sıtmayı bulaştırması üzere, bu böceklerimiz de bitkilerden bitkilere çeşitli mikroorganizmaları bulaştırarak onları hasta ediyorlar” dedi.

“SOSYAL MEDYADA LİNÇLENECEĞİMİ BİLEREK BU KARARI VERDİM”

Eşiyle birebir üniversiteden mezun olduğunu ve eşinin iki alt devri olduğunu belirten Demirel, “Türk toplumunda bilhassa bir böcek tipine bir bayanın ismini vermek biraz cüret isteyen bir iş. Bir tipi isimlendirme fikri bende birinci defa lisans devrinin birinci yıllarında oluştu. Olağan o periyot bir eş adayımız yoktu. Eşimle tanıştıktan sonra natürel ki kendisiyle de mevzuyu paylaştım. Toplumsal medyada linç edileceğimizi bile bile bu kararı verdik. Bilhassa eşimin görüşü, bu ismi veriyorsun ancak toplumsal medyada linçlenebileceğini de bil halindeydi. Benim için onu onurlandırmak ve Türkiye’nin biyoçeşitlilik konusuna dikkat çekmek daha kıymetliydi. Ortak aldığımız bir karar sonucunda bu çeşide eşimin ismini verdim” diye konuştu.

“YABANCI ARAŞTIRMACILAR, TEHDİT ÖGESİ İSİMLER VEREBİLİYOR”

Taksonomi biliminde çeşitlere, yakınlarının isimlerinin verilmesinin esaslı bir gelenek olduğunu söyleyen Demirel, “Bunu açıkçası kıymetli buluyorum. Zira bilhassa yabancı araştırıcılar da örnekleri buradan alıp götürdüklerinde onlarda emsal isimlendirmeler yapılıyor. Yaparken de maalesef ileride bizim ulusal birlik ve beraberliğimize tehdit ögesi oluşturabilecek isimlerin verilmesi de kelam konusu olabiliyor. Bu formda bir tehlikeyle karşı karşıya kalmaktansa toplumsal medyada linçlenmeyi tercih ettim” formunda konuştu.

“BİYOÇEŞİTLİLİĞİMİZ DİKKATLERDEN KAÇIYOR”

Entomolojiye merakı olan genç biyologları bu alanda çalışmaya teşvik eden Demirel, “Bıraktığımız boşluklar yabancı araştırmacılarca dolduruluyor. Bu faaliyetlerin suistimal edilme ihtimalleri çok yüksek. Toplumun hassasiyetlerini dikkate almadan bu isimlendirmeler yapılıyor. Lakin bizim içimizden çıkan araştırmacıların, toplumun ve ülkenin hassasiyetlerini de dikkate alarak benzeri isimlendirmeleri yapması hem onlar ismine hem bizler için âlâ olacaktır. Ben aslında bu isimlendirmeyi yaparken hem medyanın hem de toplumumuzun dikkatini ülkemizin biyoçeşitliliğine çekmek istemiştim. Zira bu türlü marjinal kabul edilebilecek bu türlü isimlendirmeler yapmadığınız takdirde bu yer üstü zenginliklerimiz olan biyoçeşitliliğimiz dikkatlerden kaçıyor” tabirlerine yer verdi.

“BİYOKAÇAKÇILIK YOLUYLA BUNLARI YURT DIŞINA ÇIKARABİLİYORLAR”

Türkiye olarak taraf olduğumuz çok sayıda memleketler arası mukaveleler kapsamında biyoçeşitliliğin korunmasına yönelik birtakım sorumlulukları olduğunu vurgulayan Demirel, “Örneğin CITES muahedesi, yabani hayvan ve bitki cinslerinin milletlerarası ticaretini düzenleyen bir mutabakattır. Bu muahedeye bağlı olarak ülkeler ortasındaki hayvan ve bitki örneklerinin canlı, meyyit ya da kesimlerinin değişimi belli kurallara bağlıdır. Bu kurallar maalesef gözden kaçıyor ve yabancı araştırıcılar biyokaçakçılık yoluyla bunları yurt dışına çıkarabiliyorlar. Çıkardıktan sonra az evvel de söylemiş olduğum üzere toplumun hassasiyetlerini hiçe sayarak isimlendirmeler yapabiliyorlar. O yüzden herkesi biyoçeşitliliğimizi müdafaaya davet ediyorum” dedi.

Asrın felaketi olan 6 Şubat sarsıntısından sonra Ankara’da süreksiz olarak ikamet eden Demirel, birçok verisinin ve çalışma gerecinin de enkaz altında kaldığını belirtti.