Kültürel miras meskeninde hoş

MELTEM GÜNEŞ/ANKARA- Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Uğraş Daire Başkanlığı grupları, kaçak hafriyatlar ve yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan yapıtların izini sürmeye devam ediyor. Bakanlık uzmanları, dünya çapındaki müzeleri, galerileri, müzayede konutlarını, direkt satış süreçlerini ve başka kaynakları sistemli olarak tarayarak, kaçırılan kültür varlıklarını tespit ediyor. Yürütülen titiz çalışmalar sonucunda 2018’den itibaren 8 bin 967 yapıtın Türkiye’ye iadesi sağlandı. 2002’den bu yana Türkiye’ye iadesi sağlanan yapıtların sayısı ise 13 bin 282’yi buluyor.

Marcus da gelecek

Bu yıl içerisinde iadesi beklenen eserler ortasında ABD’den Marcus Aurelius heykeli var. ABD’nin Ohio eyaletindeki Cleveland Sanat Müzesi’nde sergilenen bronz heykelin, 1960’lı yıllarda Burdur’da yer alan Boubon Antik Kenti’nden yasa dışı yollarla yurt dışına çıkarıldığı anlaşıldı.

Mısır birinci sırada

Anadolu tarihine ilişkin eserler yurda dönerken, Türkiye’ye yasa dışı yollarla getirilen ve diğer bir ülkeye ilişkin olduğu tespit edilen eserler için de titiz çalışmalar yürütülüyor. Bu yapıtların Türkiye’nin taraf olduğu UNESCO’nun ilgili kontratının kararları mucibince ilişkin olduğu ülkeye iadesi sağlanıyor.

Türkiye’de yakalanan ve diğer ülkelere ilişkin kültür varlıklarıyla ilgili olarak şayet Türkiye’de isimli yahut tüzel süreçler varsa öncelikle bu süreçlerin tamamlanması bekleniyor. Akabinde ilgili ülkelerle irtibata geçilerek yapıtların iadeleri gerçekleştiriliyor. Bu kapsamda da son 10 yılda Türkiye Mısır’a 156, Irak’a 87, İran’a 55, Çin’e iki, Kazakistan’a bir adet olmak üzere toplam 301 tarihi yapıtın iadesini sağladı.

ABD’li bir koleksiyonerde bulunan ve Burdur’daki Bubon Antik Kenti’nden kaçırıldığı saptanan Roma İmparatoru Lucius Verus’un bronz heykeli Türkiye’ye dönen eserler ortasında. Antik Periyot bronz heykellerin birçoğunun eritilip günümüze kadar öbür alanlarda kullanılmış olması, bu heykele farklı bir değer kazandırıyor.

Yasal süreçten evvel diyalog

Yasa dışılık tespiti yapılmış yapıtların yurda geri dönüşü için girişimler Kültür Bakanlığı koordinasyonunda, Dışişleri, Adalet ve İçişleri bakanlıkları aracılığıyla gerçekleştiriliyor. İade için öncelikle müzakere ve diyalog usulü tercih ediliyor. Sonuç alınamazsa kültür varlığı kaçakçılığına mevzu olmuş eserler için diplomatik ve tüzel teşebbüsler devreye giriyor.