TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu, AK Parti Eskişehir Milletvekili Fatih Dönmez başkanlığında toplandı. Kurul toplantısının açılışında konuşan Dönmez, “Komisyonumuz bugün itibariyle 3 aylık çalışma sürecini doldurmak üzeredir. Bildiğiniz üzere 14 Ocak 2025 tarihinde toplantılara başladık, 14 Nisan 2025 tarihinde ise Meclis Genel Heyeti’nin bize verdiği olağan çalışma müddeti sona ermektedir. Komitemize verilen 3 aylık müddet içerisinde çalışmalarımızın bitmeyeceğinin anlaşılması nedeniyle komitemizce da uygun görülürse 1 aylık ek müddet talep ediyoruz” sözlerini kullandı. Akabinde Dönmez, Kurul çalışmalarının 1 ay daha uzatılmasına ait öneriyi, oylamaya sundu. Milletvekilleri, teklife olumlu oy verdi.
‘YAPAY ZEKA, HAKİM VE SAVCIYA DAYANAK OLMAK İÇİN DATA SAĞLIYOR’
Komisyon Lideri Dönmez’in açıklamalarının ardından Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdür Servet Gül, milletvekillerini bilgilendirdi. Adalet Bakanlığı’nın yapay zeka sistemlerini; sürat, verimlilik, tutarlılık, öngörülebilirlik, erişebilirlik ve data kullanımını sağlamak için kullandığını belirtti. Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü’nde yapay zeka uygulamaları şubesini kurduklarını kaydeden Gül, “Bu şube 2 temel prensiple çalışmaktadır; insan merkezli yaklaşım ve kolektif akıl anlayışı. İnsan merkezli yaklaşımda teknoloji hukukçuların yerini almak için değil onlara takviye için kullanılmaktadır. Yani hiçbir vakit yapay zeka otomatikman karar verici değildir, hakim ve savcıya takviye olma noktasında bilgi sağlamaktadır. Kolektif akıl anlayışıyla yapay zekanın analitik gücünü insan muhakemesiyle birleştirmeye uğraş ediyoruz. Şubemiz tüm projelerini kendi öz kaynaklarıyla geliştirmektedir ve sıkı etik prensipler çerçevesinde çalışmalarını sürdürmektedir. Dört yıl içinde hayata geçirdiğimiz projeler bilhassa evrak sınıflandırma ve isimli analitik alanlarında kayda bedel iyileştirmeler sağlanmıştır. Mevcut şubemizde 1 kıdemli takım lideri, 1 takım lideri, 7 mühendis, 1 bilgisayar teknikeri, 1 bilgisayar teknisyeni olmak üzere 11 işçiyle bu çalışmalarımızı sürdürmekteyiz” diye konuştu.
‘3 MİLYON DOKÜMAN, YAPAY ZEKA SİSTEMLERİ ÜZERİNDEN İŞLİYOR’
Akıllı karar dayanak sistemlerini geliştirme maksatlarının bulunduğunu kaydeden Gül, sistemler sayesinde hakim, savcı ve yargı çalışanlarına benzeri davalar, emsal kararlar ve hukuksal tahliller sunarak karar verme süreçlerinin desteklendiğini söyledi. Gül, “Çalışmalarımızda misyonumuz, adalet sistemimizin dijital dönüşümü hızlandırmak ve ülkemizin yapay zeka ekosistemine katkı sağlamaktır. Bu doğrultuda, 4 ana amacımız ve faaliyet alanımız bulunmaktadır. Birinci olarak akıllı karar dayanak sistemleri geliştirme amacımız kelam hususudur. Bu sistemler yargıçlarımıza, savcılarımıza ve yargı işçisine emsal davalar, emsal kararlar ve hukuksal tahliller sunarak karar verme süreçlerini desteklemektedir. İkinci alan ileri data tahlili ve sınıflandırmadır. UYAP sistemimizde biriken milyonlarca evrak ve dava belgesini yapay zeka algoritmalarıyla tahlil ederek sınıflandırıyor ve ilgili ünitelere yönlendiriyoruz. Üçüncü olarak iş optimizasyonu ve kusur tedbire sistemlerimizle Adalet işçimizin iş yükünü hafifletiyor ve muhtemel yanılgıları minimuma indiriyoruz. Aylık 3 milyon evrak, bu sistemler üzerinden işlenmektedir, sistemde çok sayıda akıllı ikaz bulunmaktadır. Bu akıllı ihtarlar, işçinin süreç yaparken yanılgılı süreç yapmasını önlemektedir” dedi.
‘KARAR VERME SÜREÇLERİNİ HIZLANDIRMAYI VE KARARIN KALİTESİNİ ARTIRMAYI HEDEFLİYORUZ’
Gül, adalet sisteminin dijital dönüşümünü tamamlamak ve yapay zeka sistemleri aracılığıyla yargı süreçlerini süratli ve sağlam hale getirmeye çalıştıklarını vurgulayarak, “Birinci uygulama alanımız karar dayanak sistemleridir. Yargıya en büyük katkıyı sağlayacak alanlardan biridir. Mevcut bilgi tahlili yapılmak suretiyle davalarda dikkat edilmesi gereken konuların neler olduğu tespit edilip Yargıtay kararları ve içtihatlar çerçevesinde karar takviye sistemleri sayesinde yargılamanın hızlandırılması ve hakim ve savcılara bu alanda takviye olunması hedeflenmiştir. Bu kapsamda, geliştirmeye devam ettiğimiz dava tipi tahlili ve otomatik sınıflandırma, yeni kuşak içtihat arama motoru, kapsamlı belge tahlil sistemi, akıllı duruşma idaresi, profesyonel şahit sorgulama asistanı ve akıllı karar asistanı projelerimizle hakim ve savcılarımızın karar verme süreçlerini hızlandırmayı ve karar kalitesini de artırmayı planlıyoruz. Öteki uygulama alanlarımız ise isimli süreçlerin otomasyonu ve dijitalleştirme, metin tahlili ve içtihat araştırması, adalet sisteminde izleme ve kontrol, isimli bilişim ve kabahat tahliliyle yapay zeka tabanlı vatandaş hizmetleri oluşturmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
‘İNSAN ÖGESİNİN BELİRLEYİCİLİĞİNİ KORUMALIYIZ’
Yapay zekanın kullanımının riskli yanlarının da bulunduğunu aktaran Gül, “Bu verilen kararlar nedeniyle birçok türel sorun ortaya çıkabilir. Mesela Yapay zeka tarafından verilen kararların türel statüsü net olmalı, son kararı her vakit insanın, yargıcın vermesi sağlanmalıdır. Bir makinanın karar vermesi düşünülemez. Gayemiz, teknolojinin imkanlarından faydalanırken, adalet ruhunun yahut insan ögesinin belirleyiciliğini korumaktır. Yapay zeka sistemlerinin ürettiği kararların türel sorumluluğu hayati bir bahistir. Kimin sorumlu tutulacağı, nasıl bir yaptırım uygulanacağı net bir biçimde tanımlanmalıdır. Şoförü olmayan araçların yolda kaza yapması halinde oluşacak sorumluluk kime aittir? Bunun sonlarını çok yeterli çizmek gerekir ki rastgele bir karışıklık yaşanmasın. Yapay zeka sistemleri bireylerin mahremiyetini kesinlikle garanti altına almalıdır. Fikri mülkiyet haklarını muhafaza bakımından da üretilen içeriklerin fikri mülkiyet hakkına temel teşkil etmesi tarafıyla bu alanın da yine kıymetlendirilmesi ve düzenlenmesi icap etmektedir. Ceza hukuku perspektifinden ise yapay zekanın cürüm işlenmesindeki mümkün rolü ve cezai sorumluluğunun nasıl belirleneceği kritik bir inceleme gerekmektedir” diye konuştu.
