Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – 92 yaşındaki Şerife Ay’ın bilinen önemli bir sıhhat sorunu yoktu. Eşini kaybettikten sonra Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde yaşayan çocuklarının yanına taşınmış, hayatına sakin bir formda devam ediyordu. Lakin 5 Şubat sabahı her şey değişti. Karnında ansızın başlayan şiddetli ağrı kısa müddette kusma nöbetlerine dönüştü. Endişelenen çocukları vakit kaybetmeden onu hastaneye götürdü. Yapılan tetkikler hekimleri bile şaşkına çevirdi: Ay’ın mide ve ince bağırsağında çok sayıda yabancı cisim vardı. Üstelik kan kıymetleri de olağanın epey üzerindeydi. Acil olarak ameliyata alınan yaşlı bayanın bağırsağını tıkayan 4 santimetrelik taş çıkarıldı. Ancak asıl şok, operasyon sırasında yaşandı. Hekimlerin tabirine nazaran bu taş, bağırsaktaki çürüme ve delinmeye neden olan yığınların sırf başlangıcıydı.
Şerife Ay
AA’nın haberine nazaran Zonguldak BEUN Hastanesi’nde gerçekleştirilen operasyonda ince bağırsağın çürüyen ve delinen kısımları hekimler tarafından alındı ve sağlıklı kısımlarıyla birleştirildi. Şerife Ay’ın yaşadığı sıhhat sıkıntısının bir numaralı nedeni midesinden çıkan 28 hurma ve 35 zeytin çekirdeğiydi. Üstelik toplam 63 çekirdeğin yanı sıra hurma çekirdeklerinin sertleşmesiyle oluşan 5-6 santimetre büyüklüğünde 5 taş da çıkarıldı. 2 saat süren ameliyatın akabinde 5 günlük ağır bakım sürecini tamamlayan Şerife Ay sıhhatine kavuştu.
‘ÇEKİRDEKLERİ AYIRACAKTIM, HATA BENDE’
Hurma ve zeytin yemeyi çok seven Şerife Ay’ın midesinde biriken 63 çekirdek ve taşlaşmış modüller yılların birikimiydi. Hurma ve zeytin yerken yuttuğu çekirdeklerin ona bu kadar ziyan vereceğini bilmiyordu. Sıhhatine kavuştuktan sonra verdiği röportajda şu cümleleri kullanarak hem kendi sürecini anlattı hem de birebir yanılgıyı yapan bireyleri uyardı:
“Ben bu türlü olacağımı ne bileyim. Kızım ‘Anne bana çekirdekleri versene’ kaygısı ve ben ‘Olmaz’ deyip yutardım lakin vakitle ne ekmek yiyebildim ne su içebildim. Boğazıma her şey tıkandı. Ölüyorum sandım. Beni hastaneye götürdüler. İyileşmem için ne yapılması gerektiğini söylediler. Daha sonra bizi Zonguldak’taki hastaneye götürdüler. Şu an yeterliyim. Bir daha asla çekirdeklere elimi sürmem. Çekirdekleri ayıracaktım, hata bende. Kimse çekirdek yutmasın.”
92 yaşındaki Şerife Ay, hurma ve zeytin çekirdeklerini yutan birinci kişi değil. Üstelik bunu yapanların sayısı azımsanmayacak kadar fazla. Çünkü halk ortasında yıllardır dolaşan yanlış bir bilgi var. Hurma ve zeytin çekirdeklerinin zararsız olduğu, hatta kimilerine nazaran mideye inmeden yemek borusunda erimeye başladığı düşünülüyor. Lakin bu tezlerin hiçbir bilimsel desteği yok. Gastroenteroloji Uzman Prof. Dr. A. Emre Yıldırım da kulağa güzel gelen bu savların sadece bir hayâl eseri olduğunu ve aslında önemli sıhhat meselelerine yol açabildiğinin altını çiziyor.
DOĞAL OLUNCA YARARLI DA OLMUYOR
Prof. Dr. Yıldırım, bugüne kadar yapılan bilimsel araştırmaların zeytin çekirdeği yutmanın yararlı olduğuna dair hiçbir geçerli data ortaya koymadığını, birtakım deneysel çalışmalarda yeşil zeytin çekirdeğin laboratuvar ortamında asitle parçalandığında hücresel seviyede iltihap azaltıcı, ağrı kesici ve antioksidan tesirler gösterebileceğini belirtti. Ancak hiçbir insan çalışmasında bu tesirlerin doğrulanmadığını ve zeytin çekirdeğinin tedavi edici yahut hastalık önleyici bir casus olarak önerilmediğini de ekledi. Çekirdeğin insan midesinde sindirilerek parçalanabileceğine ve faydalı hususlarının kan sirkülasyonuna geçtiğine dair delil bulunmadığına dikkat çeken Prof. Dr. A. Emre Yıldırım, “Sağlık açısından hiçbir ispatı olmayan bir uygulamanın ‘doğal’ olduğu gerekçesiyle yararlı kabul edilmesi mümkün değil” dedi.
‘OLUŞAN TAŞ KÜMELERİ İÇİN OPERASYON ŞART’
Yutulan sert çekirdeklerin mide ve bağırsaklarda birikerek tıkanıklık, bağırsak delinmesi ve hatta apandisit üzere önemli sıhhat sıkıntılarına yol açtığına dair birçok hadisenin bilimsel literatürde belgelendiğini belirten Prof. Dr. A. Emre Yıldırım, “Özellikle sindirim sisteminde ‘taş kümesi’ oluşturmuş çekirdeklerin cerrahi müdahale gerektiren komplikasyonlara neden olduğu biliniyor. O denli ki birçok hasta lakin ameliyatla bu sıhhat sorunlarından kurtulabilir“ açıklamasını yaptı.
Gastroenteroloji uzmanları tarafından mide şikayetleri nedeniyle yapılan endoskopik incelemelerde zeytin çekirdeğinin mide içinde görüldüğünü lisana getiren Prof. Dr. Yıldırım, karşılaştığı bir hadiseyi da şöyle anlattı:
“Benim karşılaştığım bir olayda, ülser içine saplanmış zeytin çekirdekleri nedeniyle mide kanamasının ortaya çıktığı ve hayati tehlikeye neden olan kanamayı acil olarak endoskopik yollarla tedavi ettiğim olmuştu. Ne yazık ki her hasta şanslı olmayıp büyük ve riskli ameliyatlara muhtaçlık duyabiliyor.”
Prof. Dr. A. Emre Yıldırım, “Tıpkı zeytin ve hurma çekirdeğindeki üzere erik, şeftali ve kayısı çeşidinde sert çekirdek içeren meyvelerin kendileri sağlıklı olsa da çekirdeklerinin yararlı olduğuna dair savlar bilimsel gerçeklerden uzaktır“ diye de ekledi.
SAKIZ VE KARPUZ DA TIPKI DERECEDE TEHLİKELİ
Meyve çekirdeklerinin yanı sıra sakız yutmanın da zararsız olduğuna dair yaygın bir inanış var. Hatta birçok kişi, sakızın sindirilemese bile dışkıyla atıldığını, bu yüzden bir ziyanının olmadığını düşünüyor. Lakin bu niyet son derece aldatıcı olabilir, “Bir defadan bir şey olmaz” rehavetine kapılmak önemli sonuçlar doğurabilir. Prof. Dr. A. Emre Yıldırım sakızın da tıpkı çekirdek üzere midede en çok taşlaşan, mide ve ince bağırsağı tıkayan hususlar ortasında yer aldığının altını çizdi.
Öte yandan zararsız görünen fakat midede misal tesirler yaratan öbür bir şey ise karpuz çekirdekleri. Prof. Dr. A. Emre Yıldırım, karpuz çekirdeklerinin de şuurlu formda yutulmaması gerektiğini söylüyor. Nedeni ise ‘divertikül’ ismi verilen kalın bağırsağın zayıf noktalardan dışarı gerçek çıkıntı yapan küçük kesecikler. Şayet bağırsakta bu kesecikler mevcutsa, yutulan çekirdekler oraya sıkışabilir ve önemli kanamalara yol açabilir.
Gerek bilerek gerek ezkaza irili ufaklı meyvelerin keskin ya da yumuşak çekirdeklerini yutmuş olun Prof. Dr. A. Emre Yıldırım’a nazaran çekirdeklerin adediyle ilgili net bir şey söylemek mümkün değil. Hastanın anatomisi, bağırsak yapısına yahut bağırsağında darlık olup olmamasına nazaran tek bir çekirdek yutmak bile ıstırap yaratabilir. Prof. Dr. A. Emre Yıldırım geleneksel ve bilimsel geçerliliği olmayan usullerin tehlikesini hatırlatarak kelamlarını şöyle noktaladı: “Modern tıbbın ve uzman doktorların tekliflerine güvenmeli, kulaktan dolma bilgilerle sıhhatinizi tehlikeye atmamalısınız.”
