HANDE ATILGAN/ANKARA- Ankara Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fikret Şahin, geliştirdiği üretim formülüyle daha ucuza, daha kolay, daha çok ve daha inançlı aşı üretmenin kapısını araladı. Şahin, hayvan deneyleri de dahil olmak üzere birinci etap çalışmalarının 4 yıllık bir müddette tamamlanmasıyla geçen ay Nature’da yayınlanan ve haziran ayında Avrupa İnsan Aşıları ve İmmünoterapi Yenilikleri Konferansı’nda sunacağı çalışmasını Milliyet’e anlattı. Kovid-19 aşıları üzerinde denediği üretim tekniğiyle, inaktif aşıların zayıf tesirini bir defa daha gösteren Şahin, Kovid ile uğraş konusunda en değerli silahlardan olan mRNA aşılarına nazaran bile 8 kat tesirli ve daha az yan tesir riski taşıyan bir aşı geliştirdi.
3 günde 10 kat üretim
mRNA aşılarında antijen aktifliğini artıran lakin maliyetin de ana sebebi olan hücre hedefleme teknolojisini ele alan Şahin, hücre membranı (molekülleri özelliklerine nazaran hücre içine alan yahut dışarı bırakan katman) ve aşıdaki protein bileşenlerin etkileşim usulünü değiştirdi. Şahin, prosedür değişikliği ile kitlesel gereksinimlerde aşı üretiminin önündeki en büyük mahzurlardan olan antijen (bağışıklık oluşumunu tetikleyen moleküller) gereksiniminin daha kolay karşılanabileceğini öngördü. mRNA aşılarında güçlü bağışıklık için virüsün büyük oranda aşıda da kullanıldığını hatırlatan Şahin, bunu tercih etmediğini, kendi yoluyla hem yan tesir riskinin azaldığı hem immün ve hafıza immün gelişme cevabını aldıklarını söz etti. Şahin, mRNA aşılarının ikinci dozdan itibaren bağışıklığı önemli oranda artırdığını lakin kendi sonuçlarının buna karşın 7-8 kat daha âlâ olduğunu açıkladı. Sistemin pandemiyle gündeme gelen büyük kitlelere aşı üretim muhtaçlığını karşılayabileceğine dikkat çeken Şahin, şunları dedi:
“Sınırsız sayıda antijen üretme potansiyeli olan bir şey. Tek başına yeni bir dünya modeli. Rahatlıkla mRNA’den daha fazla üreteceğimi biliyorum, 3 günde 10 kat üretim mümkün. Bunu şayet 10 tane koyarsan, bu 100 kat artmış olacak 3 günde. Üretim alanına, kompleks bir şeye gerek yok. Benim birinci amacım Türkiye olacaktır doğal ki. Merkezi burası olsun, dünyaya buradan yayılsın istiyorum.”
ABD’de kalmadı Türkiye’ye döndü
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden 1984’te mezun olan Prof. Dr. Fikret Şahin, doktora eğitimini ABD’de Rosalind Franklin Üniversitesi’nde tamamladı. Doktoranın akabinde bir müddet dünyanın en uygun tıp fakülteleri ortasında sayılan Johns Hopkins Üniversitesi’nde çalıştıktan sonra ülkeye döndü. 2009’dan beri çalışmalarına Ankara Üniversitesi’nde devam ediyor. Şahin kısa müddet evvel de, Alzheimer ve Parkinson hastalığında 50 yıldır kullanılan ilacın bu hastalıkları nasıl tedavi ettiği birinci kez ortaya koyan yürütücülüğündeki çalışmayla gündeme gelmişti.
Bir ayda maymun çiçeği aşısı
Şahin, ruhsat basamağı öncesinde olan sistemin, virüs ve bakterilere karşı pek çok aşıda daha kullanılabileceğini vurgularken, kanser aşı çalışmlarında da faydalanılabileceğini belirtti. Çalışmasının Mpox (maymun çiçeği) hadiseleri patladığı sırada 2022’de ilerlediğini belirten Şahin, o devir üzerinde çalıştığı için insan deneyleri üzere ruhsat prosedürleri dışında olmak üzere- bir ay üzere bir müddette Mpox aşı üretimi yapılabileceğini kaydetti.
