HİLAL ÖZTÜRK Haber Merkezi – Bizi Japonya olmaktan geri bırakan eksiklikleri, Japonya’da özel bir danışmanlık firmasında afet risklerini indirgeme planlaması kısmında çalışan Geoteknik Mühendisi Dr. Seda Şendir Torisu ile konuştuk. 

Sistem benzer 

■ Japonya’daki zelzele yönetmeliğinde Türkiye’de olmayan ne var? 

Yapılacak yapıya nazaran kullanılması mecburî olan ek yönetmelikler oluyor. Genel olarak işleyiş bizim sistemimize misal, ne yazık ki farklılığın daha çok kuralların uygulanması ve kontrolü kısmında çıktığını düşünüyorum. 

■ Japonya’da taban denetimi nasıl yapılıyor, sıvılaşma olan tabanda inşaat yapılabilir mi? 

Zemin denetimi ve sıvılaşma riski için, yer etüdü, jeolojik ve jeofizik tahliller yapılır. Tahlillerin sonucuna nazaran yer güzelleştirme ve uygun temel tasarımı ile yapı yapmak mümkün. Kobe Havalimanı denize dolgu yapılarak yapay bir ada üzerine inşa edildi.

■ İnşaatlar nasıl denetleniyor? 

Yapı kontrolü, mahallî idareler ve bağımsız kontrol kuruluşları tarafından gerçekleştirilir. Bağımsız kontrol kuruluşlarını bizdeki yapı kontrol firmaları üzere düşünebiliriz. Kontrolü yapacak mimar ve mühendislerin sertifikalı olmaları, yani yetkinlik kavramı, yapı kontrolünde büyük rol oynuyor.

Halk bilinçli 

■ Japonya’da büyük sarsıntılar nasıl az hasarla atlatılıyor? 

Her şeyden evvel şuurlu halk, küçüklükten bu yana yapılan eğitim ve tatbikatların bunda büyük rolü olduğunu düşünüyorum. Projenin doğruluğu ve teğe bir uygulamasının yapıldığının denetimi. Mimarlar, mühendisler, firmalar ve personellerin sertifikalandırılmaları, kontrolün de kontrolü üzere konular değerli. Çok katlı ve özellikli yapılar için ileri teknoloji zelzele izolatörleri, sismik sönümleyicilerin uygulanması… 

Herkes konuşamıyor!

■ Japonya’da zelzele sonrası için neler tavsiye ediliyor?

Her mahalle ve bölgede toplanma yerleri belirlenmiş ve işaretlenmiştir. Ayrıyeten acil durum çantaları hazırlanmakta, sarsıntı güvenliği eğitimleri ve sarsıntı tatbikatları sistemli olarak yapılmaktadır. Çocuklarım anaokulundan itibaren periyodik tatbikatlara katıldılar.

Bir afet anında da devletin belirlediği uzmanlar toplanarak yapılacaklar yeniden kontrolden geçip yayınlanıyor. Bizdeki yayın ortamına nazaran en büyük fark bu. Yalnızca görevlendirilen yetkililer afet anında yapılacakların duyurusunu yapabiliyor. Tartışmaların yayınlanması halkta baş karışıklığına sebebiyet vereceği için bu tip tartışmaları uzman takım kendi içinde yapsa bile mutlaklığı doğrulanmış bilgilerin halka ulaşması sağlanıp baş karışıklığının önüne geçiliyor.

Büyük zelzele sonrası örnek bir kent oldu

■ 105 bin kişinin öldüğü sarsıntı sonrası Tokyo nasıl inşa edildi? 

1923 yılında gerçekleşen Kanto Depremi’nde yıkımın bu kadar büyük olmasında ikincil felaketin, yani yangınların büyük tesiri olmuş. Tokyo’yu tekrar inşa sürecinde geniş bulvarlar, daha büyük açık alanlar ve yangına sağlam yapıların inşasını kapsayan bir planı uygulamışlar. 

Düzenli yapılaşma 

Bu planla yangın koridorları ve yeşil alanlar oluşturarak yangının süratle yayılmasını önlemeyi amaçlamışlar. Yeni imar düzenlemeleri ve bölgelendirme kurallarıyla, yapıların yoğunluğunu denetim altına almayı ve yapılaşmanın daha tertipli bir halde ilerlemesini sağlamışlar. Yangın riskini azaltmak için yapı gereçleri ve yapı tekniklerine ait sıkı standartlar getirilmiş. 

Yeni binalarda yangına sağlam gereçler kullanılmasına yönelinmiş. Kamu tarafından finanse edilen toplu konut projeleri başlatılıp bu projelerle kâfi konut sağlamanın yanı sıra, daha inançlı ve çağdaş hayat alanları yaratmayı hedeflemişler. Bu yine inşa projeleri ve ıslahatlar, Tokyo’nun yalnızca sarsıntı ve afet riskine karşı daha güçlü ve hazırlıklı olmasını sağlamakla kalmayıp, birebir vakitte dünya çapında örnek teşkil eden çağdaş bir metropol haline gelmesine de katkı sağlamış.