AYDIN HASAN/ANKARA- Atina, İsrail-Güney Kıbrıs-Yunanistan ortasında kurulması planlanan su altı elektrik kablosu döşeme projesini bir kere daha erteledi.
Yunanistan basınında yer alan haberlere nazaran; Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in Mart sonundaki İsrail ziyaretinde Başbakan Binyamin Netanyahu ile yaptığı görüşmede, İsrail-Güney Kıbrıs-Yunanistan ortasında kurulması planlanan su altı elektrik kablosu projesinin tekrar başlatılması ele alındı. Atina, projenin daha evvel durduğu Çoban ve Kerpe adalarının doğusundaki sularda çalışmaları tekrar başlatmayı planlıyordu. Proje içinde yer alan bölgeler, Türkiye’nin deniz yetki alanı içinde kalıyor.
Milli Savunma Bakanlığı kaynakları, geçen hafta yaptıkları açıklamada, “Türkiye’nin ve KKTC’nin bölgedeki varlığı gözetilmeden maksimalist talepler çerçevesinde Yunanistan, GKRY ile üçüncü taraflar tarafından planlanan ve ülkemizin isteği alınmadan deniz yetki alanlarımızdan geçmesi planlanan, fizibiletesi olmayan, kâfi kaynak tahsis edilmemiş ve büsbütün tahrik hedefli projelerin Doğu Akdeniz’de ısrarla sürdürülmeye çalışılması mümkün değildir. Hak ve menfaatlerimizi gözetmeyen bu çeşit davranışlara karşı bizim tavrımızda bir değişiklik bulunmamaktadır. Daha evvel ne yaptıysak tekrar birebirini yapmaya devam edeceğiz. Bu bahiste ısrarcı olunmasının bir manası bulunmamaktadır” demişti. Bu gelişmelerin akabinde Yunanistan’ın projeyi tekrar ertelemesi dikkat çekti.
Uzmanlar, Yunanistan ile İsrail ortasındaki Türkiye’ye karşı iş birliği arayışı, ABD’nin tavrı ve projenin yine ertelenmesi konusunu Milliyet’e kıymetlendirdi.
‘Yunanistan’ın eli kolu bağlandı’
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Bizim teklifimiz vardı onlara, ‘Elektriğinizi dilerseniz biz size verebiliriz. İşbirliği yapabiliriz’ diye açılım yaptık lakin Güney Kıbrıs reddetti. Türkiye ile İsrail ortasındaki tansiyonda ise ABD de devreye girdi. Türkiye ile İsrail ortasında bir çatışmanın felaket olacağını net biçimde lisana getirmeye başladılar. Bütün bunlar varken Yunanistan’ın gidip İsrail ile yakın bağ kurmuş olmasının bir manası yok. Lakin başka tarafta Güney Kıbrıs yahut Yunanistan’ın doğal gaz araştırması vesaire bütün bunlara baktığımız vakit, oradan da bir şey çıkacağı yok, fiyasko. Miçotakis Türkiye ziyaretini erteledi lakin hala Türkiye ile alakaların müspet olabilecek noktada tutulması için neler yapılabileceğini görüşmeye hazır olduğu anlaşılıyor. Proje için Türkiye’nin deniz yetki alanından geçmek mecburiliği var. Biz Türkiye olarak ‘Geçemezsiniz, müsaade etmiyoruz, engelleriz’ dedik. İkincisi Türkiye’nin buradaki gücü ve tıpkı vakitte haklı olarak ortaya koymuş olduğu tavır, Yunanistan’ın elli kolunu bağlamıştır.
‘Atina makul olmaya mecbur kaldı’
ANKASAM Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol: Yunanistan bu zoraki ertelemeyle, Tel Aviv’de Miçotakis-Netanyahu ortasında revize edilen planı da ertelemiş oluyor. Yunanistan, Türkiye noktasında ABD ile İsrail siyasetleri ortasında bir tercih yapmış görünüyor. Bu erteleme İsrail’in oyununun bozulması ile muadil. Türkiye’ye ve hatta KKTC’ye karşın bir adım, bölgede farklı sonuçlara yol açar. Tek taraflı adımlar Ankara tarafından ulusal çıkar ve güvenliğine yönelik tehdit olarak algılanacağı için, Türkiye bunun bertaraf edilmesi noktasında tüm imkanları, diplomatik, askeri ve siyasi başta olmak üzere, seferber edecektir. Ertelemede Netanyahu’nın ABD ziyareti ve Trump’ın Türkiye ile tabirlerinin tesirli bir yere sahip olduğu ortada. Netanyahu’nun Beyaz Saray’dan umduğunu bulamaması, icazet alamaması, Atina cenahında daha rasyonel bir değerlendirmeyi mecbur kılmış görünüyor. İsrail’in bu çeşit projeler başta olmak üzere, dış siyasette her geçen gün artan yalnızlığı ve Türkiye’nin yalnızca ABD dış siyasetinde değil, genel manada Avrupa bağlamında da daha tercih edilen bir aktör olarak ön plana çıkması, Atina’yı dikkatli adım atmaya, makul olmaya mecbur kılıyor. Gelişmeler, Türkiyesiz yahut Türkiye’ye karşın hiçbir projenin ya da teşebbüsün başarılı olmayacağını net biçimde tüm dünyaya göstermiş vaziyette.
‘Türkiye’siz zor’
Girne Amerikan Üniversitesi Memleketler arası Bağlantılar Kısmı Lideri Doç. Dr. Sadık Akyar, sürecin durdurulmasında Türkiye’nin ABD’yi devreye sokmasının yüksek ihtimal olduğunu tabir ederek, İsrail’le ilgilerde Azerbaycan’ın arabuluculuk faktörünün de çok değerli olduğunu vurguladı. Akyar, “İsrail de Türkiye’yle karşı karşıya gelmek istemiyor” dedi. Hayata geçirilmek istenen projenin rantabl görünmediğini vurgulayan Akyar, “Projenin hem maliyeti fazla, bir de Türkiye’yi karşına alıyorsun. Hem de bu kabloların şöyle bir özelliği var, bu kablolar her an kesilebilir” diye konuştu. Doğu Akdeniz’de Türkiye’siz farklı güç projelerinin hayata geçirilip geçirilemeyeceği sorusu üzerine Akyar, “Türkiyesiz güç. Fakat burada Türkiye-İsrail bağlantıları önemli” dedi.
‘Türkiye’nin isteği gerekiyor’
Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Siyaset, İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Kıdemli Araştırmacısı Doç. Dr. Murat Aslan: Anlaşma gereği kıta sahanlığı yahut Münhasır Ekonomik Bölge kelam konusu olduğunda bu bölgenin tabanından rastgele bir altyapı geçirecek devletlerin kıyıdaş devletle işbirliği yapması, istişaresi gerekiyor. Hasebiyle Türkiye’nin ilan etmiş olduğu kıta sahanlığından şayet bu türlü bir çizgi geçecekse öncelikle Türkiye’nin isteğini almak gerekiyor. Yunanistan devlet aklını şu an için sürece koymuş durumda. Zira rastgele bir inşaat süreci bölgede tansiyona neden olabilir. Artı sınırı siz bir halde tesis ettiğinizde şayet gerekli rızayı almadıysanız bu hatta yönelik yapılabilecek rastgele bir teşebbüsü de önleyemezsiniz. Münasebetiyle sonuçta milyarlarca dolar bir anda çöp olur. Bu nedenle ben Yunanistan’ın hem gerginliği artırmamak hem de maliyet bağlamında katlanılacak o finansal boyutun daha sonra çöp olmaması istikametinde bir karar aldığını düşünüyorum.
