‘Hareketsizlik doğal bir durum değil’

İnsan bedeni açısından kritik ehemmiyet taşıyan nizamlı hareket; kas ve eklem hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, depresyon, kalp ve damar hastalıkları ile osteoartrit üzere kronik problemlerin önlenmesinde değerli rol oynuyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Meral Bayramoğlu, “İnsan vücudu hareket etmek için yaratılmıştır. Hareketsizlik doğal bir durum değildir. Maalesef teknolojinin sağladığı kolaylıklar bizi konforlu lakin sıhhatsiz bir hayata alıştırdı. Bunun bedelini ağrılar, erken yaşta başlayan kireçlenmeler, metabolik hastalıklar ve ruhsal çöküntüyle ödüyoruz” diyor. 

‘Sadece vücudu değil, zihinsel işlevleri da köreltiyor’

Son yıllarda hareketsizliğe bağlı boyun, bel ve sırt ağrıları ile kas ve eklem hastalıklarının gençlerde de arttığını vurgulayan Prof. Dr. Bayramoğlu “Özellikle genç yaş kümesinde bile postüral meselelere bağlı ağrıları çok sık görmeye başladık. Ayrıca hareketsizliğe bağlı olarak kilo alımı da yaygınlaştı. Fazla kilo, bilhassa diz, kalça ve bel bölgesine binen yükü artırarak dejeneratif eklem hastalıklarına, menisküs ve bağ sorunlarına taban hazırlar, ağrılar kronikleşir. Üstelik hareketsiz hayat, yalnızca vücudu değil, zihinsel işlevleri da köreltir” diyor.

1- Kas-iskelet sistemi hastalıkları

Kaslar kullanılmadıkça küçülür, gücünü kaybeder. Bu da günlük hareketleri yapmayı zorlaştırır. Hareketsizlik, eklem kapsüllerinin ve bağların esnekliğini azaltır. Bu durum bel ve diz tutulmaları üzere sıkıntılara yol açar. Bilhassa uzun müddet masa başı çalışan bireylerde kamburluk (kifoz), boyun düzleşmesi üzere postüral deformiteler gelişebilir. Ayrıyeten eklem yüzeyleri hareketsiz kaldığında beslenmesi bozulur, bu da dejenerasyona yer hazırlar.

2- Kalp-damar hastalıkları

Hareketsizlik venöz dönüşü (kanın kalbe geri taşınması) yavaşlatır, bu da ödem, varis ve damar tıkanıklığı riskini artırır. Sistemli antrenman yapılmadığında kalp daha az verimli çalışır, kondisyon düşer. Hareketsiz hayat damar duvarlarının elastikiyetini azaltır, bu da kan basıncını yükseltir.

3- Metabolik hastalıklar

Prof. Dr. Meral Bayramoğlu “Hareketsizlikle birlikte kalori harcaması azalır, bu da kilo artışına neden olur. Ayrıyeten kaslar faal olmadığında glikozu daha az kullanır. Bu da insülinin tesirini azaltır. Hareketsizlik, makus kolesterol (LDL) seviyesini de artırabilir” diyor.

4- Teneffüs sistemi hastalıkları

Hareketsiz ömür usulüne sahip olan bir bireyde vakitle sığ teneffüs gelişir, bu da akciğerlerin hava kapasitesini hudutlar. Sistemli hareket ve nizamlı antrenman derin teneffüsü teşvik eder, dokulara daha yeterli oksijen taşınmasını sağlar ve nefes darlığını azaltır.

5- Sindirim sistemi hastalıkları

Hareket eksikliği sindirim sistemi üzerinde de birçok olumsuz tesire yol açabilir. Bağırsak hareketlerini yavaşlatarak kabızlığa, gaz ve şişkinlik üzere meselelere neden olur. Birebir vakitte hareketsizlik ve uzun mühlet oturmak reflü riskini de artırır.

6- Depresyon ve uyku bozuklukları

Fiziksel aktivite, memnunluk hormonları olan serotonin ve endorfin salınımını artırır. Hareketsizlik bu dengeyi bozar. Bilhassa yaşlı bireylerde fizikî inaktiviteyle birlikte dikkat, hafıza ve konsantrasyon sıkıntıları gelişebilir. Gün içinde güç harcamayan bireyler geceleri daha huzursuz ve kesik kesik uyuyabilir. İdmanla birlikte artan beyin kan akımı, öğrenme, hafıza ve karar verme üzere bilişsel işlevleri dayanaklar. Sistemli hareket, Alzheimer ve demans riskini azaltır.

7- Lenfatik sistem ve bağışıklık

Prof. Dr. Meral Bayramoğlu “Kasların pompalama tesiriyle ilerleyen lenf sistemi, hareketsizlikle duraklar. Bu da bedendeki toksinlerin ve ödemin atılmasını mahzurlar. Kan deveranı ve lenfatik akış yavaşladığında, bağışıklık hücrelerinin aktifliği de azalır” diyor.