Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Hayvanlar aleminde uzun uzunlukları, uzun bacakları ve sırtlarındaki dikkat alımlı hörgüçleriyle öne çıkan develer, binlerce yıldır beşerler tarafından yük taşımada, çekim işlerinde ve binek hayvanı olarak kullanılıyor. Lakin deve denince birden fazla insanın aklına birinci olarak o kocaman hörgüçleri geliyor. Pekala bu hörgücün içinde ne var, hiç merak ettiniz mi?
Develer, Asya, Afrika ve Amerika çöllerindeki kuvvetli şartlara harikulâde bir ahenk yeteneğiyle ayak uyduruyor. Bu ahengin sırrı da tam olarak hörgüçlerinde gizli. Pek çok kişi develerin hörgüçlerinde su depoladığını düşünür, halbuki gerçek farklı. Develer, günlerce aç ve susuz kalabilmelerini, hörgüçlerinde biriktirdikleri yağlara borçlular. Bu yağ, bedenlerinin muhtaçlık duyduğu enerjiyi ve suyu üretmelerine yardımcı oluyor. Hülasa, hörgüç yalnızca bir su tankı değil, tam manasıyla bir hayatta kalma aracı.
HÖRGÜÇLERİ ADETA YAĞ DEPOSU
Hörgüçlerinde yaklaşık olarak 35-40 kilogram yağ depolama kapasitesine sahip olan develer, yağı yalnızca güç için kullanmıyor. Bu yağ birebir vakitte bedenleri için su da üretiyor. Susuz kaldıklarında hörgüçlerindeki yağ yavaşça eriyor ve içindeki su molekülleri kana karışarak onları hayatta tutuyor. Aslında sırtlarındaki hörgüç, devenin hem güç hem de su kaynağı oluyor.
Çöl şartlarında öteki hayvanlar susuzluk ve açlıktan pes ederken, develer güya kendi erzaklarını yanlarında taşıyarak yollarına günlerce devam edebiliyor. Develerin mide duvarlarında ise adeta matara üzere su biriktirebilen kesecikler bulunuyor ve bu keseler, deve bir su kaynağı bulduğunda tek seferde 80-90 litre su içmesini sağlıyor. Lakin uzun vadeli hayatta kalma anahtarı yeniden hörgüçlerde bulunuyor.
MUCİZEVİ BİR ÖZELLİKLERİ VAR
Öyle ki develer, hörgüçlerindeki yağ sayesinde yaklaşık üç hafta boyunca su içmeden yaşayabildikleri üzere yiyecek olmadan da iki haftaya kadar dayanabiliyorlar. 50 derecedeki çöl sıcaklıklarında 9 gün aç-susuz kalabilirken, bu müddet içinde toplam yükünün yüzde 22’sini kaybediyorlar. İnsan, bedeninde bulunan suyun yüzde 12’sini kaybettiğinde ölürken deve, bedenindeki suyun yüzde 40’ını kaybettiği halde ölmüyor. Bu iri cüsseli çöl hayvanlarının pek çoğumuzun bilmediği çok değerli bir özelliği daha var. Sahip olduğu antikorlar bizdekilerden hayli daha farklı. Bu mucize özellikleri de dünyada vefat nedenlerinin başında gelen kanserin, erken teşhis ve tedavisinde avantaj sağlayabilir. Pekala lakin nasıl?
KANSER TEDAVİSİNDE GÜÇLÜ POTANSİYELE SAHİP
Kendine has kambur sırtlarıyla bilinen develerin bağışıklık sistemleri epey güçlü. Pekala bu durum kanseri yenmekte nasıl bir yarar sağlıyor? Her şey bilim insanlarının, develerin ‘nanobody’ isimli minik antikorlara sahip olduğunu fark etmesiyle başladı. Develerin öbür akrabaları (lamalar ve alpakalar) dahil olmak üzere ‘nanobody’ denen antikorlara sahipler. Söz konusu bu antikorlar, olağan antikorlardan daha minik olmasının yanı sıra çok daha güçlü ve ziyanlı hücreleri tanıyarak tabir yerindeyse nokta atışı yapıyorlar. İşte tam da bu yüzden araştırmacılar, kanser gayretinde develerin yardımının dokunabileceğini düşünüyor.
Nanoteknoloji; tıp, onkoloji ve öbür birçok bilimsel alanda kıymetli gelişmelerin önünü açan, giderek daha fazla ilgi gören bir çalışma alanı. Bu alanda öne çıkan araçlardan biri de ‘nanobody’ ismi verilen küçük yapılı antikorlar. Derin dokuya nüfuz etme ve yayılma konusunda hayli başarılı olan bu antikorlar, küçük boyutları sayesinde yüksek pH ve sıcaklık üzere güçlü şartlarda bile yapısal stabilitelerini koruyabiliyor.
Son yıllarda yapılan araştırmalar, bilhassa develerden elde edilen nanobody’lerin kanser tedavisinde güçlü bir potansiyele sahip olduğunu ortaya koyuyor. Develerin süt ve idrar üzere biyolojik sıvılarında doğal olarak bulunan bu antikorların, çeşitli kanser cinslerine ve öbür hastalıklara karşı geliştirilen nanoteknoloji temelli tedavilerde kullanılabileceği düşünülüyor. Ayrıyeten nano proteomik alanındaki çalışmalar bu minik antikorların, kanserle çabada kullanılacak yeni terapötik casusların geliştirilmesinde kilit bir rol oynayabileceğini de gösteriyor.
KÜÇÜK LAKİN TESİRLİ ANTİKORLARA SAHİPLER
Kanser tedavisinin en şiddetli engellerinden biri, tümörlerin sinsiliği. Form değiştirebiliyorlar, bedenin derinliklerine saklanabiliyorlar ve kimi tedavilere karşı direnç geliştirebiliyorlar. İşte tam bu noktada, tabiatın sıra dışı bir oyuncusu devreye giriyor: Develer.
Develer, alışılmış antikorlardan çok daha küçük boyutta antikorlara ‘nanobody’ ismi verilen yapılara sahip. Bu küçük fakat tesirli antikorlar, olağan antikorların ulaşamadığı yerlere sızabiliyor. Böylece gizlenen kanser hücrelerine çok daha kolay erişebiliyorlar. Üstelik amaca hassas bir biçimde bağlandıkları için, klasik kemoterapinin dezavantajı olan sağlıklı hücrelere ziyan verme riskini de büyük ölçüde azaltabiliyorlar.
KANSERİN SAKLI KAHRAMANLARI OLABİLİR
Bilim insanları, develerin bu özel antikorlarından ilhamla kanser hücrelerini direkt amaç alabilecek tedaviler üzerinde çalışıyor. Birebir vakitte, erken teşhis için de umut verici gelişmeler var. Dayanıklı ve laboratuvar ortamında basitçe üretilebilen bu nanobody’ler, tümörleri daha büyümeden ya da yayılmadan tespit edebilecek görüntüleme tekniklerine entegre edilmeye çalışılıyor. Araştırmalar şimdi tamamlanmış değil lakin umut verici. Kim bilir tahminen de develer, insanlığın kanserle çabasındaki bâtın kahramanları olacaklar.
