Diyarbakır’da yaşayan, 13 yıldır kelebek ve çiçekleri fotoğraflayarak kayıt altına alan tabiat fotoğrafçısı ve özel eğitim öğretmeni Muhammed Yalçın, geçen yıl Fırat Irmağı Havzası’nda yer alan Çüngüş ilçesi hudutlarındaki 2 bin 200 rakımlı Bosman Dağı’nın doruğuna tırmandı.
Sarp yerde birinci sefer karşılaştığı aykırı lale çeşidini fotoğraflayan Yalçın, elindeki bilgileri bu alanda uzman akademisyenlerle paylaştı.
Elazığ’da yaşayan uzman biyolog Veysel Sonay da birebir tipi tekrar Fırat Irmağı Havzası’nda yer alan Hazar Dağı’nın yüksek rakımlı bir bölgesinde fotoğrafladığı bilgisini Yalçın’a iletti.
Aksaray Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehtap Tekşen, uzman biyolog Veysel Sonay, botanik uzmanı Doç. Dr. Mehmet Maruf Balos, uzman biyolog Dr. Mustafa Keskin ve tabiat fotoğrafçısı Muhammed Yalçın, bu karşıt lale çeşidiyle ilgili çalışma başlattı.
Çalışmalar sonucunda zıt lalenin daha evvel literatürde olmayan yeni bir cins olduğu belirlendi.
Biyolog Sonay’ın kızı Avzem’in ismine atfen “Fritillaria avzemiae”, Türkçe olarak ise “Sarıkız lalesi” ismiyle kayıt yapılan lale tipi, uluslararası bilimsel araştırma dergisi “International Journal Of Nature And Life Sciences”da yayımlandı.
“DÜNYADAKİ YAKLAŞIK 170 KARŞIT LALE TİPİNDEN 56’SI TÜRKİYE’DE”
Ters laleyi fotoğraflayan Yalçın, AA muhabirine, çocukluğundan bu yana kelebeklere ve çiçeklere ilgisinin olduğunu, 13 yıldır da Diyarbakır başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde onlarca endemik kelebek ve bitki cinsini kayda aldığını söyledi.
Geçen yıl kayıt altına aldığı ve “Çermik lalesi” ismini verdiği aksi lalenin de Türkiye’nin 53’üncü çeşidi olarak literatüre girdiğini anımsatan Yalçın, “Sürekli tabiat yürüyüşlerine katılıyorum. Bu yürüyüşlerde çiçeklerin ve kelebeklerin fotoğrafını çekiyorum. Sonra bunları uzmanlarına sorarak tanımlamaya, cinsleri hakkında fikir edinmeye çalışıyorum.” dedi.
Son yıllarda bilhassa aksi laleleri fotoğraflamaya başladığını anlatan Yalçın, Bosman Dağı’ndaki tabiat yürüyüşünde de bir aksi lalenin ilgisini çektiğini belirtti.
Yalçın, bunun başkalarından daha farklı olduğunu gözlemlediğini lisana getirerek, şunları söyledi:
“Hemen fotoğrafladım, uzman biyolog Veysel Sonay hocama sordum ve kendisi de Hazar Dağı’nda bunu fotoğrafladığını söyledi. Bunun üzerine araştırmaya başladık. Her iki dağda arazi taraması yaptık. Bitkiden örnekler aldık. Bunun yeni bir cins olduğu anlaşıldı. Geçen hafta memleketler arası akademik mecmuada yayımlandı.”
Yalçın, “Dünyada yaklaşık 170 zıt lale tipi var. Bunun 56’sı Türkiye’de. Bulduğumuz aksi lale 56’ncı tıp olarak kaydedildi. Yani dünyadaki aykırı lalelerin üçte biri Türkiye’de bulunuyor.” tabirlerini kullandı.
Ters laleleri koparmanın cezasının 557 bin 212 lira olduğuna dikkati çeken Yalçın, keşfedilen her cinsin Anadolu’nun güçlü florasının bir ispatı olduğunu vurguladı.
Uzman biyolog Veysel Sonay da bu özel aykırı lale çeşidine kızının isminin verilmesinden memnunluk duyduğunu belirtti.
Sonay, bölgedeki tiplerin korunması ve yeni cinslerin literatüre kazandırılması için çalışmaları sürdüreceklerini söyledi.
