Geçtiğimiz günlerde vatandaşların pazardan aldığı balıkların içinde parazitler çıktı. Bu anları kayda alan vatandaşlar, imgeleri toplumsal medya hesaplarından paylaştı. Manzaralar kısa müddette büyük yankı uyandırdı. Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Su Eserleri ve Sıhhati Parazitoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Sevilay Okkay, mevzuyla ilgili açıklamalarda bulundu.
“PARAZİTLERİN EN DİKKAT ALIMLI ÖZELLİKLERİNDEN BİRİ, KARMAŞIK OLABİLEN ÖMÜR DÖNGÜLERİDİR”
Parazitleri tanımlayarak kelamlarına başlayan Dr. Okkay, “Parazitler, başka bir canlının içerisinde ya da onun üzerinde yaşayarak kaynaklarını kullanan ve çoklukla de konak canlıya ziyan veren organizmalardır. Biyolojik çeşitliliğin bir kesimi olan bu canlılar insanlarda, hayvanlarda ve balıklarda farklı cinslerde bulunabilirler. Parazitleri ‘protista’ ve ‘metazoa’ üzere kümelere ayırıyoruz ve bu biçimde incelemelerini gerçekleştiriyoruz. Parazitlerin en dikkat cazip özelliklerinden biri hayli karmaşık olabilen ömür döngüleridir. Kimi parazitler hayatlarını tek bir konakta yani direkt ömür döngüsüne sahip tipler olarak tamamlarken, kimileri da birden fazla konağa gereksinim duyuyorlar” dedi.
“BAZILARI ÖMÜR DÖNGÜSÜNÜ TEK KONAKTA TAMAMLAR”
Dr. Okkay, kimi parazit cinslerinin ömür döngüsünü tek konakta tamamlarken, kimilerinin birden fazla konağa muhtaçlık duyduğunu belirtti. Okkay, “Tatlı su balığında gelişen bir parazit lakin diğer bir balık tipi ya da omurgalı canlının sindirim sisteminde gelişimini tamamlayabilir. Bu döngüde kuşlar da konak olabilir” diye konuştu.
“İNSANIN KONAK OLUP OLMAMASI EN KIYMETLİ KRİTER”
Parazitlerin insan sıhhatine tesirine ait konuşan Dr. Okkay, “Parazitlerin insan sıhhati açısından risk taşıyıp taşımadığı, hayat döngüsünde insanın bir konak olarak yer alıp almadığıyla bağlıdır. İnsan bu döngüde yer almıyorsa, bu parazitlerin direkt insan sıhhatiyle ilgili risk potansiyelinin üzerine bir soru işareti koymak gerekiyor. Bu bilgiler ışığında değerlendirildiğinde, balık parazitleri bilhassa tabiattan avlanan balıklarda vakit zaman görülebilen canlılardır. Lakin burada değerli bir ayrım vardır. Hayat döngüsünde insanın konak olarak yer alıp almama durumudur” halinde konuştu.
“BAZI CİNSLER, AZ PİŞMİŞ YA DA ÇİĞ BALIK TÜKETİMİYLE BULAŞABİLİR”
Parazitlerin bulaşma riskine ait değerlendirmelerde bulunan Dr. Sevilay Okkay, “Tüm balık parazitlerinin insanı enfekte etme durumu kelam konusu değildir. Lakin birtakım çeşitler, az pişmiş ya da çiğ balık tüketimiyle bulaşabilir. Bu nedenle balıkların hijyenik kaidelerde temizlenmesi, iç organlarının kesinlikle ayıklanması ve en az 60-70 derecede pişirilmesi gerekir” sözlerini kullandı.
Okkay, inançlı balık tüketimine de dikkat çekerek, vatandaşları uyardı. Balığın muteber kaynaklardan alınmasının, tazeliğinin denetim edilmesinin ve soğuk zincirin korunmasının kıymetli olduğunu söyleyen Okkay, “Satın alınırken de tazeliği denetim edilmelidir. Gözleri parlak, solungaçları kırmızı ve doğal, kokusunu kaybetmemiş balıklar tercih edilmelidir” dedi.
“BALIĞA TEMAS ETTİKTEN SONRA ELLERİNİZİ SABUNLAYIN”
Çiğ balığa temas eden kişinin dikkat etmesi gereken tedbirlere de değinen Dr. Öğr. Üyesi Sevilay Okkay, “Balığa çiğ halde direkt temas eden ya da meskende paklığını yapan bireylerin, süreç sonrası ellerini kesinlikle sabunla yıkamaları gerekir. Ayrıyeten balığa temas eden bıçak ve doğrama tahtası ayrılarak uygun hijyen usulleriyle temizlenmelidir. Bunun nedeni, balıkta bulunan parazit tiplerinin tamamını gözle tespit edemememizdir. Kimi çeşitler görünürken, kimi tipler çıplak gözle fark edilemeyebilir. Hangi parazitin insanı konak olarak kullanabileceği süreç esnasında bilinemeyebileceğinden, hijyen kurallarına dikkat etmek ve şahsî tedbirleri almak faydalı olacaktır. Parazitler konağı kendileri seçebilirler. Şayet yaşadığı ortamda yaşamasını gerektirecek rastgele bir orta konak yahut uygun kurallar bulunmuyorsa, o parazit orada yer alamayacaktır. Bunun için de çeşitli kirlilik parametrelerinden ve biyolojik idareden bahsedebiliriz. Münasebetiyle bunlar komplike olarak kıymetlendirilmesi gereken olgulardır” diye konuştu.
BALIKÇIDAN AÇIKLAMA
Balık satan bir esnaf ise parazitlere ait, “Parazitlenmeyi biz de gördük. Aslında denizde de yaşarken balıklarda parazit olabilir. Bunun sebebi balığın her bulduğunu yemesidir. Deniz balıklarının birçoklarında bu durum olabilir. Denizde yaşayan her balıkta parazit vardır” cümlelerini kullandı.
