Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – ABD’de yaşayan Beth Riehle, 35 yaşında sağlıklı bir bayandı. Lakin bir sabah başlayan baş ağrısı, vakitle dayanılmaz bir hâl aldı. Ağrı sırf başında kalmadı; kulağına, çenesine yayıldı. Süratle yorulmaya başlayan Beth’in lisanı de garip bir formda renk değiştirmeye başladı. İlk başta hekimler çene kemiği ile kafatasını birleştiren temporomandibular eklem (TMJ) kaynaklı bir sorun olabileceğini düşündü. Lakin gerçek çok daha karışıktı.
Mart 2024’te yapılan bir biyopsi sonucunda, Beth’in lisanında 4. evre skuamöz hücreli karsinom (yassı epitel hücreli kanser) tespit edildi. Meğer bu tıp kanser, ekseriyetle tütün kullanan, 65 yaş üstü erkeklerde görülüyordu ve Beth bu profile hiç uymuyordu.
Riehle, geçmek bilmeyen ağrılarına sonunda teşhis aldıktan sonra haftada beş gün olmak üzere 35 seans radyasyon tedavisi ve buna ek olarak yedi hafta boyunca haftada bir defa kemoterapi gördü. Lakin tedavinin bitmesinden tam iki ay sonra yeni bir semptom daha ortaya çıktı. Başındaki ağrıların birebirini bu sefer boynunda hissediyordu. Yaşadığı süreci şu cümlelerle özetledi: “Alnımda ve boynumda müthiş, batıcı ağrılar hissetmeye başladım. Bunların radyasyona karşı gecikmiş tepkiler olduğunu düşündüm.” Fakat ne yazık ki onun düşündüğü üzere radyasyonun bir sonucu değildi. Kanserin tekrar nüksettiğini öğrenen genç bayanın lisanının yüzde 80’ini 12 saat süren operasyonla alındı.
Dilinin bir kısmının alınmasından sonra eski yetilerini tekrar kazanmak için antrenmanlara başlama konusunda sabırsızlanan Riehle’nin hayatında hoş şeyler de oluyordu. Genç bayan ameliyat olması gerektiğini öğrendiği gün, nişanlısı Donald tarafından evlenme teklifi almıştı. Ameliyat olacağı gün aldığı bu teklifi, “Hayatımın en berbat gününü birebir vakitte en unutulmaz günlerinden biri haline geldi” diyerek özetledi.
Riehle, ameliyat sonrası 30 seans daha radyasyon aldı. Kanserden kurtulmuştu ancak hastalık bedenine bir sefer ziyan vermişti. Çenesindeki gerginlik nedeniyle ağzını tam açmakta zorlanıyor ve ağzında ağrılı yaralar oluşuyor. Konuşma ve yutma yeteneğini geliştirmek için konuşma terapisine giden genç bayan daha net bir halde konuşabilmek için bir ağız protezi yaptırmayı düşünüyor. Bugün Beth konuşmayı ve yutmayı adeta sıfırdan öğreniyor. Peki bu genç yaşta bu kadar agresif bir kanserin nedeni neydi? Sorularımızı Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Murat Ulusan yanıtladı.
Prof. Dr. Ulusan’a göre, ağız ve orofarenks kanserleri hem yerleşim yerleri hem de karakterleri açısından birbirinden ayrılıyor:
“Ağız kanseri dediğimizde dudak, lisanın ön kısmı, diş etleri, yanak içi ve damak üzere alanları kastederiz. Orofarenks ise lisan kökü, bademcikler, yumuşak damak ve yutak art duvarını kapsar. Her iki bölgede de en sık rastlanan kanser tipi skuamöz hücreli karsinomdur.”
3 KIYMETLİ FAKTÖR VAR
Beth Riehle hadisesinde uzmanlar bu kanser tipinin tetikleyicilerinden birinin HPV virüsü olabileceğinin altını çizdi. Ancak Prof. Dr. Ulusan’a göre, HPV’nin ağız içi kanserlerinde direkt tesiri şimdi bilimsel olarak netleşmiş değil. Prof. Dr. Murat Ulusan, bu iki bölgenin kanser oluşum sebebinin farklı olduğunu, ağız kanserlerinde bilhassa de dudak kanserlerinde güneş radyasyonu ve sigarayla bir alaka gözlemlenmekle birlikte öteki ağız içi kanserinde 3 faktörün öne çıktığını iletti: Sigara, alkol ve berbat ağız hijyeni. Prof. Dr. Murat Ulusan, HPV’nin ağız içi kanseriyle ilgisi ve tedaviye tesiri bilimsel manada gereğince kanıtlanmadığına da dikkat çekti.
Kızlarının bir an evvel eski sıhhatine kavuşması için sabırsızlanan ailesi, onun tıbbi masrafları için bir kampanya başlattı. Riehle, sesini geri kazanmaya çalışırken tıpkı vakitte ağız kanseri konusunda farkındalık yaratmak için de çalışmalar yapıyor. Lisan kanserine yakalanan gençlere dayanak sunan bir kümede kendi hastalık sürecini derinlemesine anlattığı görüntüler paylaşıyor. Riehle, “Benimle tıpkı ameliyatı geçiren şahıslar beni bulup, temsil edilmeyen bir küme beşere ses olmamı takdir ediyorlar” diyerek yaşadıklarını özetliyor.
Ağız içi kanserinin sebebinden çok kanser oluştuğunda bölgede görülen bir virüs olmasının daha mümkün olduğunu ileten Prof. Dr. Ulusan şu açıklamayı yaptı:
“Bunların dışında ailesel yatkınlık, ailede yahut bedende diğer baş-boyun kanseri görülmesi riski artırmaktadır. Çürük yahut kırık dişler tekrarlayan travma sonucunda bilhassa lisan kanserine yol açıyor.”
Orafarenks kanserlerini ise son yıllarda ikiye ayrılığını ileten uzman isim, “Bunlar HPV’ye bağlı kanserler ve HPV’ye bağlı olmayan kanserler. HPV’ye bağlı olmayan tıpta tekrar sigara ve alkol ön plandadır. Bu iki kanserin, biyolojik davranışı, düzeneği, epidemiolojisi ve tedavisi farklılık gösterir. HPV 16 ve 18 bilhassa rol oynar. En sık lisan kökü ve bademcikte görülür. Sebebi de o bölgedeki dokunun rahim ağzı üzere geçiş bölgesi olması ve virüsün yerleşmesine imkan vermesidir. HPV’ye bağlı kanserler virüsün toplum içinde süratle yayılması sonucunda giderek artıyor. Bu çeşit kanserler daha genç yaşlarda görülebilmektedir. HPV aşılamasının toplumda bu bölge kanserlerini de tedbire manasında kıymetine dikkat çekmek epeyce önemli” dedi.
Uzman ismin açıklamalarına nazaran ağız kanserleri erken devirde fark edilebilir kanserlerdir. Bilhassa yara, ağrı, kulağa vuran ağrı, kanama, uzunluğunda şişlik, çene hareketinde kısıtlanma formunda şikayete yol açarken orafarenks kanserleri daha sinsi seyirli olabilir. Sigara kullanımına bağlı cinste yeniden yara, ağrı, kilo kaybı, yutma zahmeti ön plandayken HPV’ye bağlı tümörler genelde küçük olmakla birlikte erken periyotta uzunluğunda şişlik (lenfatik sıçramaya bağlı) biçiminde ortaya çıkar.
‘HPV VARSA OLUR 35 YAŞINDA KANSER OLUR ‘
Ağız ve orofaringeal kanserlerinin genelde 65 yaş üstü şahıslarda görüldüğüne dair olan yaygın kanı karşısında Prof. Dr. Murat Ulusan, “HPV’ye bağlı kanserler erken yaşlarda 20’li, 30’lu yaşlarda bile görülebilir. Bunun dışındaki kanserlerin daha geç görülme sebebi, kanseri oluşturmak için gerekli genetik bozulma müddeti uzundur. Bu yüzden daha çok 60’lı yaşlarda görülebilmekte fakat burada kişinin kanserli hücreleri yok eden bağışıklık sistemlerinin tesiri unutulmamalı. Bu da kimi şahıslarda daha erken görülmesini açıklayabilir” diye konuştu.
Son olarak gündelik alışkanlıklarımızda birtakım değişiklikler yapmamız gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Murat Ulusan şu cümlelerle açıklamasını sonlandırdı:
“Sigara ve alkolden uzak durmak bu noktada çok kıymetli. Hem alkol hem de sigara kullanımı birlikte hayli risk daha da artırıyor. Güneşten korunmak dudak kanserinde öne çıkıyor. HPV aşılaması ise orofarenks kanserinden korunmak için çok değerli. Bunun dışında doğal ve istikrarlı beslenme de bedenin bağışıklık sisteminin hakikat çalışması için oldukça gerekli.”
