Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Bugünlerde Türkiye’nin çabucak her vilayetinde çam kese böceklerinin konvoy halinde yürüdükleri görünürken, bilhassa birtakım vilayetlerde istilası yaşanıyor. O denli ki toplumsal medyada yayılan görüntüler ufak çapta dehşet bile yaratmış durumda. Çam ağaçlarına yuva yapan tırtılların yayılmasını engellemek isteyenler yetkililer de bu mevzuda ağır mesai harcıyor. Zira böcekler bildiğimiz tırtıllar üzere değil, sağlam ve sağlıklı ağaçları zayıf düşüren değerli bir orman zararlısı olarak görülüyor. Üstelik kelam konusu bu böcekler yalnızca bitkilere ziyan vermekle kalmıyor, insan ve hayvanların sıhhatini da tehdit ediyorlar. Peki fakat bu böcekleri neden bu yıl ve bugünlerde daha fazla görmeye başladık? Korkmalı mıyız?
Çam kese böceğinin kış ayları boyunca tırtıl periyodunda yaşadığını ve ağaçların iğne yapraklarıyla beslendiğini söyleyen Prof. Dr. Mustafa Avcı, “Biyolojisi gereği olgunlaşan tırtıllar nisan ve mayıs ayları boyunca bir sonraki hayat evresi olan pupa devrini geçirmek üzere toprağa girerler ve bu ekseriyetle gündüz saatlerinde gerçekleşir. Normalde tırtıllar gece beslendiği için beşerler tarafından pek dikkati çekmez. Bu durum yalnızca bu yıla has olmayıp her yıl gerçekleşir. Lakin bir yerde böceğin popülasyonu her yıl görünür ölçüde ağır olmadığı için birtakım yıllar popülasyonun yükselmesine bağlı olarak dikkat alımlı ölçüde yüksek olur” dedi.
“Şimdilerde görülmesinin sebebi böceğin doğal biyolojik döngüsünün gereğidir. En geç mayıs ayının ikinci yarısında bu toprağa inişler bitecek ve bir sonraki yıla kadar görülmeyecek. Tırtıllar önemli ölçüde alerjen kıllara sahip olduğu için temas halinde kıymetli rahatsızlığa sebep olur. Bu böceklerin olduğu ağaçların altında piknik yapıldığı durumda böceğe temas edilmese bile doruktan dökülen kıllar insanlara ziyan verir. Bu ziyan evcil hayvanlarda da bazen önemli boyutlara ulaşabilir. İnsanlarda ender hadiseler olsa da ölümcül olabiliyor. Bu nedenle katılıkta tırtıllara temas edilmemeli. Tırtılların çam ağacı bulunan bir konutun bahçesinde görülmesi durumunda tırtılların geçtiği yerin süpürülmesi, kılların havaya karışmasına ve nefes yoluna ulaşmasına sebep olabilir.” – Prof. Dr. Mustafa Avcı
KIŞIN TIRTIL, YAZIN KELEBEKLER
Çam kese böceklerinin ağaçlardan yere inmesinin sebebinin toprakta pupa devrini geçirmek hedefiyle olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Mustafa Avcı, “Pupa periyodunu tamamladıktan sonra ağustos-eylül aylarında topraktaki pupalardan kelebekler çıkar ve çiftleşmenin akabinde çam ağaçlarının iğne yapraklarına yumurtalarını bırakırlar. Bunların kelebeklerini birçok kelebek tipi üzere etrafta uçuşurken görmeyiz. Böceğin ziyanı yalnızca tırtıl dönemindedir” diyerek öbür periyotlarda gerek ağaçlara gerekse insanlara bir ziyanının olmadığına dikkat çekti.
EN FAZLA AKDENİZ VE EGE BÖLGELERİNDE GÖRÜLÜYOR
Böceklerin ülkemizde çok yaygın olduğunu anlatan Prof. Dr. Mustafa Avcı, “Orman Genel Müdürlüğü tarafından yapılan orman zararlılarıyla gayret çalışmaları yıllara nazaran değişmekle birlikte, yüzde 35-45’ini oluşturuyor. Ülkemizde en fazla Akdeniz ve Ege bölgelerinde görülürken, Marmara, İç Anadolu ve Batı Karadeniz bölgelerinde daha az rastlanıyor. Birebir yerde her vakit ağır bir popülasyon olmuyor. İklim şartları ve böceğin öteki doğal düşmanlarının aktifliğine nazaran popülasyon dalgalı bir seyir izliyor” bilgilerini paylaştı.
‘YOĞUN TEMAS VARSA HASTANEYE BAŞVURUN’
“İnsanlar ve hayvanlara alerjik tesir suretiyle ziyan verir” diyen Prof. Dr. Mustafa Avcı, “Bilhassa deride alerjik rahatsızlıklar kelam konusu olur. Ülkemizde kızılçam ve karaçam ağaçlarında daha çok görülür. İnsanların ziyan görmemesi için bilhassa tırtıllara temastan kaçınmaları gerekir. Orman alanlarındaki çaba gerekli görüldüğünde orman yönetimi tarafından zati yapılıyor. Lakin konut bahçesi ve park alanlarda uğraşı insan sıhhati açısından daha önemli” ihtarında bulundu.
“Bir temas halinde rahatsızlık temas derecesiyle ilgilidir. En hafif seviyede olduğunda kaşıntı ve kızarıklara sebep olur. Fakat durum daha ciddiyse ki birtakım alerjene dayanıksız insanlara gelişebilecek semptomlar görülmesi halinde sıhhat kurumuna gidilmelidir. Zira teneffüs üzerinde de meşakkat yaratabilir.” – Prof. Dr. Mustafa Avcı
PEK ÇOK GAYRET METODU VAR
Kese böcekleriyle mekanik (yumurtaların ve keselerin toplanması), kimyasal (tırtıl devrinde ilaçlama), biyolojik (avcı böcek salımı, bakteri ile tırtılların öldürülmesi) ve biyoteknik (ergin kelebeklerin feromon ile yakalanması) üzere metotlarla çabası yapıldığını söyleyen Prof. Dr. Mustafa Avcı, “En yaygın ve kolay yolun sonbahar, en geç kış başında şimdi küçük tırtılların bulunduğu keselerin elle yahut uzun saplı makaslarla toplanıp imha edilmesi olduğunu söyledi.
