Mithat Yurdakul – Ticaret Bakanlığı, Hal Kanunu’nda değişiklik öngören bir taslak hazırladı. Buna nazaran hallerde hür rekabeti engellemek gayesiyle muahede yapılması, hâkim durumun berbata kullanılması, piyasada darlık yaratmak, fiyatların yükselmesine sebebiyet vermek yahut fiyatların düşmesine mahzur olmak için malların makul ellerde toplanması, satışından kaçınılması, stoklanması, yok edilmesi üzere hareketler için öngörülen ve mevcutta 177 bin 340 TL olarak uygulanan idari para cezası, daha caydırıcı olması için 1 milyon TL’ye yükseltilecek.
Aracı maliyeti azalacak
Sebze-meyvenin üzerine eklenen aracı maliyetlerini azaltmak maksadıyla birebir hal içinde komitecilerden komitecilere ve tüccarlardan tüccarlara mal evresi ve satışı yasaklanacak.
Sebze meyveyi çöpe yahut öteki bir alana dökenler için 200 bin lira idari para cezası getirilirken, bu yasağa karşıt hareket eden üreticilerin aşikâr bir mühlet üretim takviyelerinden yararlanamaması sağlanacak.
Kira düzenlemesi
Üreticiler ve üretici örgütlerinden bakanlıkça belirlenen oranda mal temin etmeyen perakendeciler için ceza öngörülürken, belediye toptancı hallerinde bulunan iş yerlerinde faaliyet gösteren şahısların kira kontratının bitiminde kontratın yine uzatılması ve bu iş yerlerinin sadece kiralama yoluyla işletilmesi sağlanacak. Bu biçimde de kiralama ve satış ihale bedellerinin yüksek olmasının neden olduğu maliyet artışının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
‘Avrupa’da 76, Türkiye’de 176 tane hal var’
Ankara Hal Yönetim Kurulu Lideri Ceyhan Gündüz, görüş basamağındaki yeni düzenlemeyle belediyelerin bir meclis kararı ile toptancı halleri açmasının önüne geçileceğini belirterek, “Avrupa’da 76, Türkiye’de 176 tane hal var. Ve bunların birden fazla fonksiyonsuz. Yalnızca üzerinden ticaret yapılıyor ve hiçbirinin kapısı açık değil. Bakanlık tarafından açıldığı vakit o kadar kolay açılmıyor zira kanunlar var. Kanunlara nazaran, lojistik çok kıymetli. Tren yolunun geçmesi, ulaşımın olması lazım. Bir sürü şey lazım ancak yeni açılan hallerin birçoklarında yoktur” dedi. Besin fiyatlarının tahlilinin hallerde olmadığını savunan Gündüz; üretimi çoğaltmak, maliyetleri kaldırmak ve hal kayıt sisteminden eski nizama dönmek gerektiğini söyledi.
‘Dalında pahalı’
Gündüz, “Üretim maliyetiyle üretim satışı ortasında büyük farklar var. Aracı değil. Aracı olmazsa hiç gelmez. Kısmında elmaya 50 lira isteniyor bu sene. Dünya piyasası 30 cent. Kısmındaki maliyeti ne kadar? 10 lira” diye konuştu. Yaşanan don felaketi nedeniyle sert çekirdekli yumuşak meyvelerin değerlenmesinin beklendiğini anlatan Gündüz, yeni yasa hazırlığında bunun da tesirli olduğunu kaydetti.
Kontrol ve kontrol noktaları kurulacak
Sebze-meyve ticaretinin kontrolünde değerli fonksiyon gören denetim ve kontrol noktaları düzenlenerek bölümdeki kayıt dışılığın engellenmesi sağlanacak. Bu kapsamda, belediyeler tarafından vilayet ve ilçe merkezlerinin giriş ve çıkışları ile şehirlerarası yollarda denetim ve kontrol noktası kurulacak. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından kurulan yol kenarı kontrol istasyonları da kontrollerde kullanılacak. Denetimlerde, Ticaret Bakanlığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı işçisinin yanı sıra kolluk kuvvetleri de vazife alacak.
