Uyku sıhhati ve bozuklukları hakkında bilgi veren Uzm. Dr. Meliha Aydın, “Uyku hem bağışıklık sisteminin düzgün çalışabilmesi hem de başta beyin ve hudut dokuları olmak üzere, bedenin geri kalanında uyumlu ve tertipli bir fizyolojik ortam sağlanabilmesi için hayati bir ihtiyaçtır. Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) datalarına nazaran insomnia yani uykusuzluk, toplumda en sık görülen uyku bozukluğudur. Buna nazaran tüm yetişkinlerin üçte birinde uykusuzluk belirtilerinin izlendiği yapılan bilimsel çalışmalarla gösterilmiştir. Bu, yetişkinlerin yüzde 6 ila 10’unda ise ‘uykusuzluk’ tanısı alacak derecede şiddetli belirtiler izlenir” diyor.
Tedavi edilmeyen uykusuzluk önemli hastalıklara yol açıyor
Tedavi edilmeyen uyku bozukluklarının günlük hayatı giderek zorlaştırdığına değinen Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın; “Uyku sorunları, toplumsal hayatın etkilenmesi, sabah yorgunluğu, sabah baş ağrısı, dikkati toplamada bozukluk, unutkanlık, işte başarısızlık, trafik kazalarında artış, kalp sıkıntıları, hipertansiyon, sonluluk, mide yanması, birtakım reflü çeşitleri de dahil olmak üzere mide ve bağırsak hastalıkları, obezite, depresyon, cinsel isteksizlik, kan hastalıkları ve geceleri idrar sıkıntıları üzere ömür kalitesini olumsuz etkileyen pek çok rahatsızlığa yol açabilir. Günlük kâfi ve kaliteli uyku uyuyamayan bireylerde hayatı tehdit edebilecek seviyede sıhhat sorunları ortaya çıkabilir. Bu açıdan uykusuzluğun tedavi edilmemesi, yetersiz ve kalitesiz uykuya yol açarak birçok komplikasyonun gelişmesine imkan verir:
– Obezite ile birlikte kalp-damar sıhhatinin bozulması
– Diyabet, yüksek tansiyon üzere kronik rahatsızlıklar
– Bağışıklık sisteminin zayıflaması ve buna bağlı sık enfeksiyon hastalığı gelişmesi
– İnme üzere beyin-damar hastalıkları ile buna bağlı epilepsi gelişmesi
– Astım üzere bağışıklık sistemi ile alakalı akciğer problemleri
– Anksiyete, depresyon üzere ruhsal rahatsızlıklar
– Konsantrasyon düşüklüğüne bağlı trafik kazası üzere günlük ömürde hayatı tehdit edebilecek durumların gelişmesi
– Okul yahut iş performansında önemli düşüş ve buna bağlı toplumsal sorunlar
– Hafızanın zayıflaması
– Cinsel işlev bozuklukları
Teşhis için birinci adım: Uyku testi
Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, “Polisomnografi (PSG) yani uyku testi, uyku ile ilgili hastalıkların teşhisinde sıklıkla başvurulan bir yol. Bu içerikte hastanın gece uykusu sırasında beyin dalgaları, teneffüs sistemi, kas aktiviteleri, kanındaki oksijen seviyesi, göz hareketleri üzere yaşamsal faaliyetleri kayıt altına alınır. Ayrıyeten hastanın uyku esnasındaki imajı de kaydedilerek ileriki değerlendirmeler için saklanır. Polisomnografi ile elde edilen tüm bu bilgiler ışığında hastada uyku apnesi tanısı olup olmadığına karar verilir. Uyku apnesi durumunda multidisipliner bir yaklaşım ile onun üzerine eğilmek yararlı olacaktır. Bu süreçte hastaya yaklaşım, yalnızca tedavi değil birebir vakitte değerli “yaşam tavsiyeleri” vermektir. İnsomnia rahatsızlığında bireyler yakınları tarafından desteklenmesi de son derece kıymetlidir. Hasta yakınlarının hakikat ve kâfi seviyede bilgilendirilmesi, hastaların günlük hayat pratiğinde yaşadıkları sıkıntılar hakkında farkındalıklarının arttırılması da tedavi sürecinde değerli bir takviye olacaktır. Hastaların uyku kalitesinin arttırılmasına yönelik önlemlerde aile bireyleri etkin rol üstlenmeli, hastaların kâfi ve kaliteli uyku alabilmeleri için gerekli hassasiyeti göstermelidirler” diyor.
Psikiyatrik hastalıkların sessiz ortağı: Uyku bozuklukları
Uyku bozuklukları ve psikiyatrik hastalıklar hakkında konuşan Uzm. Dr. Pelin Taş ise düzgün bir ruh haline sahip olabilmek için sağlıklı bir uyku rutinin ehemmiyetine dikkat çekiyor. Psikiyatrist Uzm. Dr. Pelin Taş, “Uyku bozuklukları psikiyatrik hastalıkların hem sonucu hem de sebebi olarak karşımıza çıkabiliyor. Ruhsal hastalığı olan bireylerin yaklaşık %50-80’inde uyku sorunu bulunmakla birlikte, uyku sorunu olan hastaların da yaklaşık %50’si psikiyatrik teşhis almaktadır. Uyku sıkıntıları birçok psikiyatrik hastalık için teşhis ölçütlerinin bir kesimidir. Depresyonda, anksiyete bozukluklarında, duygudurum bozukluklarında, bağımlılıklarda ve bilişsel bozukluklarda sıklıkla uyku bozuklukları görülebiliyor” diyor.
Psikiyatrist Uzm. Dr. Pelin Taş, psikiyatrik hastalıkların tedavisinde sadece ilaç ve terapi değil, uyku hijyeninin de düzeltilmesi öneriyor. Bu manada yapılması gerekenler ise şunlar:
– Her gün birebir saatte yatılmalı ve sabahları tıpkı saatte kalkılmalıdır. Şayet tıpkı saatte yatıp uykuya dalamıyorsanız bile sabah kalkış saatiniz kesinlikle tıpkı olmalıdır.
– Uykunuz gelmeden yatağa girmemeli, yattıktan sonra yarım saatten daha fazla mühlet uyuyamaması halinden yataktan kalkıp loş ışıkta kitap okuma, sakin bir belgesel izleme yahut dinlendirici bir enstrümantal müzik dinleme üzere rahatlatan etkinliklerde bulunulmalı. Uyku geldiğinde ise tekrar yatağa dönülmeli.
– Gündüz uyuklamalarından kaçınılmalı.
– Yatak odasının karanlık ve sessiz olması sağlanmalı.
-Yatak odası yalnızca uyumak ve cinsel hayat için kullanılmalı.
– Haftada en az üç gün ortalama 30-40 dk sistemli idman yapılmalı. Fakat yatma saatine yakın ağır idmanlar yapılmamalı.
– Yatağa girmeden bir saat evvel elektronik aygıtlardan uzaklaşılmalı.
– Yatma saatine 2 saat kala yemek yeme hareketi sonlandırılmalı.
– Akşam saatlerinde kafeinli besinlerden (çay, kahve, çikolata, kola gibi), alkollü içeceklerden ve tütün kullanımından kaçınılmalı.
