Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Her şey Çin’in güneybatısındaki Çongçing kentinde yaşayan bir adamın her gece öksürük krizi geçirmesiyle başladı. Yaşadığı bu olay üzerine hastaneye kaldırılan adama, hekimler çabucak müdahale etti. Yapılan bronkoskopi süreci sonucunda, orta yaşlı adamın sağ akciğerinde önemli bir enfeksiyon olduğu görüldü. Lakin bu olağan bir enfeksiyon değildi. Adamın, nemli yerlerde gelişen bir küf çeşidi olan Aspergillus’un neden olduğu bir çeşit akciğer rahatsızlığı olan Aspergilloz hastalığına yakalandığı ortaya çıktı. Tabipler, çabucak adamın bu hastalığa nasıl yakalandığını araştırmaya başladı. Hastayla yaptıkları konuşma sonrasında ise büyük bir şok yaşadılar. Çünkü adamın bu mantara yakalanma nedeni, çoraplarıydı. İşten geldikten sonra kirli çoraplarını koklayan adamın çoraplarını test eden hekimler, çorapların hastayı enfekte eden küfle tıpkı çeşide sahip olduğunu tespit etti.
KİRLİYE ATMADAN EVVEL KOKLUYORDU
Konuyla ilgili açıklama yapan hastane yetkilileri, “Gün uzunluğu ofiste çalışan hastamızın işten geldikten sonra çoraplarını kirli sepetine atmadan evvel kokladığını ve bu durumu bir alışkanlık haline getirdiğini tespit ettik. Uzun mühlet ayakkabı giymek, mantar üremesinin kolaylaştığı, kapalı, nemli ve sıcak bir ortam oluşturur. Çoraplar da mantar için eksiksiz bir üreme alanıdır. Mantar dolu çoraplar kokladığında, mantarlar ağız ve burun yoluyla alt teneffüs yollarına girebiliyor. Bedenin bağışıklık işlevi düşükse de mantar zatürresi üzere hastalıklara yol açabilir” dedi.
Aspergilloz’un belirtileri ortasında teneffüs sorunları, kanlı yahut mukuslu öksürük, yüksek ateş, istenmeyen kilo kaybı ve yorgunluk yer alıyor. Hastalık, sağlıklı insanlarda az görülürken, astım üzere akciğer rahatsızlığı olan yahut kanser hastaları üzere bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerin hayatını tehlikeye sokuyor. Ağır olaylarda ise akciğerlerde ölümcül kanamalara yahut akciğerlerin tehlikeli bir iltihabı olan zatürreye yol açabiliyor. Tıpkı vakitte kalp ve beyin üzere bedenin öbür bölgelerine de yayılabilir.
‘ÇORAPLARIMIN KOKUSUNA BAĞIMLIYIM’
Ancak kelam konusu bu durum Çin’de yaşanan birinci hadise değildi. 2018 yılında ülkenin güneydoğusundaki Zhangzhou kentinde yaşayan 37 yaşındaki bir adam da öksürük ve göğüs ağrısı şikayetiyle hastaneye kaldırıldı. Hasta, sıhhat görevlileriyle yaptığı görüşmede, ‘giydiği çorapların kokusuna bağımlı hale geldiğini’ söyledi. Onun da ayakkabılarında gelişen sporlardan kaynaklanan mantar akciğerinde enfeksiyona yol açmıştı.
‘ASPERGİLLUS MANTARI NEMİ VE KİRİ SEVİYOR’
Kirli çorapların, gün boyunca terle ıslanmış, havasız kalmış ve mikroorganizmalara açık hale gelmiş dokuma eserleri olduğunu söyleyen Podolog Beste Altınordu, “Bu tıp ortamlar, mantarların ve bakterilerin kolaylıkla çoğalabileceği şartları oluşturur. Aspergillus gibi mantar cinsleri tabiatta yaygın olarak bulunur ve nemli, kirli yüzeylerde çoğalma eğilimindedir. Bu çeşit sporların, ağır formda solunması durumunda kimi sıhhat meselelerine yol açabileceği bilinmektedir. Elbette bu durumun klinik boyutları enfeksiyon hastalıkları ve göğüs hastalıkları uzmanlarının alanına girer. Fakat şahsî hijyenin ihmal edilmesiyle zararsız üzere görünen kimi alışkanlıkların, vakitle önemli sonuçlara yol açabileceğini göstermesi açısından dikkat cazip bir örnektir. Hijyenin sırf görünüşle hudutlu olmadığını, günlük hayatta kolay görünen davranışların bile sistemik sıhhat üzerinde tesirli olabileceğini unutmamak gerekir” dedi.
KLOZET KAPAĞINDAN 10 İLA 20 KAT DAHA KİRLİ
“Hijyen denildiğinde akla birinci gelen yer çoklukla klozet kapağıdır. Fakat mikrobiyolojik incelemeler, şahsî dokumacılık eserlerinin, bilhassa gün uzunluğu giyilen çorapların daha fazla bakteri ve mantar taşıyabileceğini gösteriyor” diyen Podolog Beste Altınordu, “Çoraplar ter, sıcaklık ve deri döküntüleriyle temas ettiği için mikroorganizmalar açısından son derece elverişli bir ortam oluşturur. Bilhassa staphylococcus türleri, berbat kokuya neden olan bakteriler ve ayak mantarına yol açan tinea türleri bu alanlarda sıklıkla görülür. Uzun müddet yıkanmadan kullanılan çoraplarda bu yük önemli halde artar. Kimi kaynaklar, kirli çorapların mikrop açısından klozet kapağından 10 ila 20 kat daha kirli olabileceğini bildiriyor. Bu da sadece makûs koku değil, cilt sorunları ve enfeksiyonlar açısından da risk oluşturuyor” bilgilerini paylaştı.
“Ev ortamında yapılan bir araştırmaya nazaran, en fazla mikrop taşıyan eşyalar ortasında mutfak süngeri, cep telefonu, diş fırçalıkları, klavyeler ve kirli çoraplar yer alıyor. Görüldüğü gibi klozet kapağı birinci beşe bile giremiyor. Çorapların her gün değiştirilmesi, yüksek ısıda yıkanması ve ayakların kuru tutulması bu riskleri azaltmak açısından kıymetli.” – Podolog Beste Altınordu
Çin’in Çongçing kentinde yaşayan adam (sağdaki resimde) şiddetli bir öksürük krizi geçirdikten sonra hastaneye kaldırıldı.
BU MANTARDAN KENDİMİZİ NASIL KORURUZ?
Aspergillus mantarının toprakta, yaprak döküntülerinde, nemli duvarlarda, eski besin eserlerinde ve klima filtreleri üzere kapalı alanlarda bulunabildiğini anlatan Podolog Beste Altınordu, “Gözle görülmeyen sporlar havada asılı kalabilir ve fark edilmeden solunabilir. Fakat ayakla ilgili düşünürsek, uzun müddet nemli kalan çoraplar ve güzel havalanmayan ayakkabılar da bu cins mantarların gelişimi için uygun bir ortam oluşturabilir. Gündelik hayatta alınabilecek kolay tedbirlerle bu riskler büyük ölçüde azaltılabilir. Bu yüzden çoraplar her gün değiştirilmeli, ayakkabılar nizamlı olarak havalandırılmalı ve iç tabanlarının nemli kalmamasına ihtimam gösterilmeli. Aynı biçimde klima filtresinin sistemli paklığı yapılmalı, konuttaki nem istikrarı sağlanmalı, dokuma eserleri kurutulmadan kaldırılmamalı ve beklemiş kuru besinlere dikkat edilmeli” ihtarında bulundu.
SAĞLIKLI ÇORAP KRİTERİ: PAMUK, BAMBU, GÜMÜŞ İPLİK
Sağlıklı bir çorap seçimi için birinci dikkat edilmesi gereken şeyin çorabın hava geçirgenliği olduğunu söyleyen Podolog Beste Altınordu, “Ayak, gün uzunluğu kapalı kalır ve terler. Bu nedenle teri emen, nefes alabilen kumaşlardan üretilmiş çoraplar tercih edilmeli. Pamuklu, bambu ya da gümüş iplik içeren çoraplar bu açıdan en uygun seçeneklerdir. Gümüş lifli çoraplar, antibakteriyel özellikleri sayesinde koku oluşumunu azaltabilir ve mantar riskine karşı esirgeyici olabilir. Sentetik ve naylon içerikli çoraplar ayakta nemi hapseder, bu da mantar ve koku oluşumu üzere istenmeyen sıkıntılara yer hazırlar. Ayrıyeten çorabın ayakta baskı yapmayan, dikişsiz ve sıkı lastik içermeyen yapıda olması da hem sirkülasyonu dayanaklar hem de sürtünmeye bağlı cilt sorunlarını önler. Ayak haline uygun, esnek ve ayağı sarmayan çoraplar tercih edilmeli. Çok dar çoraplar tırnak yapısını bozabilir, çok bol olanlar ise ayakkabı içinde toplanarak tahrişe neden olabilir. Sağlıklı bir çorap, ayak konforunu artırdığı kadar kimi sorunları oluşmadan evvel engellemeye de yardımcı olur” bilgilerini paylaştı.
“Çoraplar, direkt ciltle temas ettiği ve gün uzunluğu nemi tuttuğu için hijyen açısından nizamlı değiştirilmesi gerekir. Genelde günde bir kere değiştirmek kafidir. Lakin ayakta çok terleme varsa, gün içinde bir kere daha değiştirmek yararlı olur. Spor sonrası, sıcak havalarda ya da uzun müddet ayakta kalınan günlerde çorapların nemli kalması hem cilt tahrişine hem de mantar üzere meselelere yer hazırlayabilir. Bu nedenle çorap değişimi yalnızca rahatlık değil, esirgeyici bir alışkanlık olarak görülmeli. Kuru ve pak bir çorap, ayak sıhhatini muhafazada kolay ancak tesirli bir tedbirdir.” – Podolog Beste Altınordu
