TUSAŞ, Airbus ve İspanya Savunma Bakanlığı arasında HÜRJET’in İspanya’ya satışının önünün açılmasını öngören mutabakat geçtiğimiz günlerde imzalandı.

Mutabakat muahedesi gereği, HÜRJET’in İspanya’ya satışının önünün açılması ve bu uçağın ortak altyapı üretiminin İspanya’da yapılması öngörülüyor.

“BELKİ KAAN İÇİN DE KAPI AÇMIŞ OLUYORUZ”

TUSAŞ Genel Müdürü Mehmet Demiroğlu yaptığı açıklamada, ‘Biz bir platform sattığımız vakit bütün ekosistemi satmış oluyoruz. Biz, uçağın yapısal ve altyapı üretimi için yüzlerce firmayla çalışıyoruz. Yelpaze çok önemli genişliyor. Daima birlikte bir eser satmış oluyoruz. Bir eserle bir markete girdiğiniz vakit öteki eserlerin de kapısını açmış oluyorsunuz. Kara, deniz, havada bizim kendi eserlerimiz, helikopterlerimiz, insansız hava araçlarımız, tahminen KAAN için de kapı açmış oluyoruz. Zira kullandıkça, hizmeti gördükçe itimat başlıyor ve bu da tercihi getiriyor’ halinde konuştu.

“TÜRKİYE, AVRUPA İÇİN VAZGEÇİLMEZ BİR ORTAK OLACAK”

İspanyol Savunma ve Havacılık Uzmanı Jaime Perez Guerra mutabakatla ilgili dikkat çeken değerlendirmelerde bulunurken, ‘Hem İspanya hem de Türkiye için çok kıymetli bir dizi gelişme olacak. HÜRJET bunun mihenk taşı diyebiliriz.’ dedi. Guerra TRT Haber’e yaptığı açıklamada, ‘Ama iki ülkenin endüstrileri birçok başka konuda iş birliği yolları bulacak. Mesela İnsansız Hava Araçları, mesela KAAN… Yeni bir periyodun başındayız. Türk savunma sanayiinin son yıllardaki gelişimi hakikaten etkileyici. Türkiye, Avrupa için vazgeçilmez bir ortak olacak.’ tabirlerini kullandı.

Guerra’ya nazaran; HÜRJET’in süpersonik özellikleri İspanya’nın filosuna değerli katkılar sağlayacak. HÜRJET’in İspanya için çok değerli olduğunu belirten Guerra, ‘Çünkü F5B’lerin yerine geçecek süpersonik bir uçak arıyorlardı. Öteki adaylar tıpkı özellikleri sunmuyordu. Bunun yanında Türkiye ve İspanya ortasındaki hükümet seviyesindeki güzel alakalar, bilhassa de ordular arasındaki yakın iş birliği çok tesirli oldu.’ açıklamasını yaptı.

Anlaşmanın en dikkat cazip yanlarından birinin de İspanya’da kurulacak olan NATO Eğitim Merkezi’nde HÜRJET’in kullanılmasının olacağını söz eden Guerra, ‘İspanya’nın Badajoz kentine çok sayıda NATO pilotu gelecek ve HÜRJET bu merkezde kullanılacak. Bu da uçağın bir vitrini olacak. Tüm dünya HÜRJET’i görecek. Bu iş birliği öteki ülkelere de yol gösterecek.’ dedi.

ABD, GÜNEY KORE VE TÜRKİYE KISA LİSTEYE SON KALANLAR

İspanya’nın HÜRJET’i tercih etmesinin ardında yatan temel nedenler nedir? HÜRJET muahedesi KAAN için nasıl bir yer hazırlayabilir? Savunma Siyaseti Analisti Turan Oğuz, Milliyet.com.tr için kıymetlendirdi.

İspanya’nın önümüzdeki süreçte eğitim uçaklarını yenileyeceğini söyleyen Oğuz, ‘Çok sayıda eğitim uçağı var, 10’un üzerinde seçenek var lakin birçok çift motorlu uçaklar. Halbuki 3 tane HÜRJET gibisi tek motorlu süpersonik uçak var. Bunlardan biri HÜRJET, biri T7, bir de T50 var Güney Kore’nin geliştirdiği. 2005’ten beri üretimde, yaklaşık 20 yıllık bir model. T7’de bizim HÜRJET üzere daima geliştiriliyor. Lakin T7 daima erteleniyor. Hasebiyle programda gecikme olacak. Bir de genelde M346 seçiliyor İtalyanların lakin o çift motorlu. Anladığım kadarıyla ve genel manada memleketler arası basında söylendiği kadarıyla ABD, Güney Kore ve Türkiye kısa listeye en son kalanlar. Bunlar da birbirinin gibisi uçaklar. Performansları da birbirine çok yakın.’ dedi.

HEM İNCELEDİLER, HEM UÇTULAR… DEMEK Kİ PERFORMANSINI DA BEĞENDİLER

Oğuz’un açıklamaları şöyle; Bu noktada hem teslim müddetlerine uyma hem de birlikte ortak gelişme ve ortak üretim daha öne çıktı. Türkiye’de ortak üretim, ortak geliştirmeye en alışık olan ülke. ABD bunlardan esasen kaçıyor. Birebir halde Güney Kore de bizim kadar sıcak yaklaşmıyor, kimi sınırlamalar koyuyor. Bizim uçağımız, mesela ABD’ye nazaran; biz testte daha ilerledik. Türkiye’de İspanya Hava Kuvvetleri Komutanı’nı uçurduk HÜRJET ile. Türkiye’den uçarak gitti ve İspanya’da şov yaptı. Hem incelediler, hem uçtular… Demek ki performansını da beğendiler. Biz beğeniyoruz lakin onlar da demek ki çok yeterli durumda gördüler.

HÜRJET’TE EĞİTİM GÖRÜP KAAN’DA UÇACAKLAR

T7 ile HÜRJET en çağdaş teknolojileri kullanan uçaklar. T50 var lakin 20 sene öncesinin teknolojisi. Hiçbiri ABD ve Türk uçakları kadar yeni olmadığı için en son teknolojileri barındırmıyorlar doğal olarak. Hasebiyle bu da değer arz etmiş olmalı.

Ne yaparsanız yapın ortak üretmek de isteseniz de birinci baktığınız şey isteyenlerinize uyup uymadığı. Biz HÜRJET’i geliştirirken ne yaptık? KAAN’da uçacak olanlar HÜRJET’te eğitim görecekler. Yani 5. Kuşak Savaş Uçağı için bir eğitim uçağı yaptık.

TÜRKİYE’Yİ EN ÖNDE OLDUKLARI İÇİN SEÇTİLER

5. jenerasyon savaş uçağına en uyumlu performansı sağlayacak halde her şeyi yaptık, bu da tabi değerli. Onlarda 5. kuşak, 6. jenerasyon uçaklarla uçak istiyorlar. Bunların hepsini birleştirdiğiniz vakit hepsini ölçtüler, tarttılar. Türkiye’nin en önde olduklarını düşündükleri için de Türkiye’yi seçtiler. Şimdi kontrat imzalanmadı, TUSAŞ’ın gayesi yıl sonuna kadar mukaveleyi imzalamak fakat Airbus ve o bölgede çalışacak İspanyol firmalarla mutabakat zaptı geçtiğimiz güç içerisinde imzalandı.

İSPANYA’DAN DÜNYAYA YAYILABİLİR

Biz daima İspanya’dan uçak ve gemi alırdık. 10 sene içerisinde hem uçak hem öbür projeleri de HÜRJET’in haricinde 5. jenerasyon savaş uçağı ve insansız hava araçlarıyla da pazara girecek durumdayız. Pazara girmek derken burada kıymetli olan HÜRJET’in konuşlandırılacağı hava üssünde NATO pilotları da gelecek, onlar da görecekler. Münasebetiyle öteki ülkelere de yayılabilir, dünya önüne çıkmış olacak. Bu başka NATO ülkelerine satışı da getirebilir. O pazara girebilmek, İspanya’ya verebilmek bu açıdan da kıymetli olacaktır. İspanya ile öteki şeyler yapmak açısından da yeterli olacaktır.

SADECE UÇAKLA SONLU OLMAYABİLİR

Hem de baktığınız vakit artık Türkiye TF-2000 Destroyer vs. üzere şeyler de yapıyor, İspanya gelecekte gereksinim duyabilir. Bu yalnızca uçakla sonlu olmayabilir. Gemi ve öteki alanlarda da birlikte çalışabilir. Bu sistemi âlâ bir halde oturttuktan sonra başka savunma alanlarında da ortak çalışabiliriz.

İSPANYA İLE TÜRKİYE’NİN SİYASİ VE ASKERİ UYUMLULUĞU

İki ülkenin hem askeri açıdan hem askeri hem siyasi açıdan uyumluluğu buna müsait kılıyor. Bu ne demek? Türkiye’ye vaktinde Amerika, Hollanda ve Almanya, Türkiye’nin talebi üzerine patriot bataryaları yerleştirdi. Lakin bu 3 ülke, Türkiye’nin Suriye’ye harekatlara başladıktan sonra, PKK/PYD’ye niçin saldırıyoruz diye mızmızlandılar. Birinci reaksiyon olarak bu 3 ülke de patriotları çekti fakat Türkiye’ye patriot bataryalarını getiren İspanya çekmedi. Hala bugün prestijiyle İspanya’nın patriot bataryaları Türkiye’de. Baktığınız vakit İspanya bu mevzuda da bizi yalnız bırakmadı. Bu birebir vakitte bir askeri seçenek olduğu üzere öbür ülkeler tarafında siyasi olarak bir cezalandırma olarak da kullanıldı.

Gazze alanında da Türkiye ve İspanya anlaşıyorlar. Çabucak çabucak birebir lisanı kullanıyorlar. Birebir halde Ukrayna konusunda da misal görüşleri paylaşıyorlar. İki ülke askeri, siyasi, diplomatik ve milletlerarası ilgiler açısından birbirlerine Avrupa’da en yakın ülke durumunda şu anda. Hasebiyle bunun savunma sanayii alanında da bir geleceğe dönük birliktelikler getireceğini düşünüyorum.

150 MİLYAR DOLARLIK FON

Son vakitlerde konuşulan ReArm Europe (Avrupa’da yine silahlanma) projesi kapsamında 150 milyar dolarlık bir fon sağlanacak. Bu ilerde ülkelerin kendi kullanımlarıyla artabilecek bir şey. Türk firmaları girsin mi, girmesin mi? formunda konuşmalar oluyor bu noktada. İşte Baykar İtalya üzerinden ilerlerken TUSAŞ da İspanya üzerinden ilerlemiş olacak. Türk firmaları şu anda yurt dışında iş ortaklarına da çok bedel veriyorlar. Hem o ülkelerin projelerine girebilmek hem de ülkelerin referansları aracılığıyla yakın ülkelere ortak iş yapabilmek için ve kendi platformlarına eksikleri koyabilmek için. Buradan da bir sinerji ve iş imkanı doğacak. HÜRJET de bunun İspanya ayağı üzerinden emsal iş birliklerini geliştirebilecek bir platform olma konusunda pahalı.