Emekli Jandarma Kurmay Albay Agah Dolay, 2012 yılında emekli olduktan sonra tarih araştırmaları yapmaya başladığını kaydetti. Esasen Çankırılı olan Dolay, Çankırı tarihi hakkında yaptığı araştırmalarda farklı ayrıntılar öğrendi. Öğrendiği bilgileri evvel teze daha sonra kitaba dönüştüren Dolay, 38. Alay’ın sancağını da bularak fotoğraflarını aldı.
Ayrıca Dolay, Çankırı’da o devir İngiliz ve Anzak askerlerinin esir tutulduğu kampın fotoğrafının da yalnızca kendinde olduğuna dikkati çekti.
DOKTORA TEZİNİ KİTABA DÖNÜŞTÜRDÜ
Emekli olduktan sonra Çankırı’nın tarihiyle ilgilendiği için araştırmalar yaptığını kaydeden Emekli Albay Agah Dolay, tarih alanında doktora yaptığını lisana getirdi. Doktora konusunun yazdığı kitapla tıpkı ismi taşıdığını söyleyen Dolay, “Yaklaşık 5 yıl süren araştırmalarla doktoramı tamamladım. Daha sonra tekrar Çankırı tarihiyle alakalı öteki bahislerde da araştırmaya yapmaya devam ettim” dedi.
“38. ALAY’IN (KENGIRI ALAYI) BİRKAÇ YERDE İSMİNİN GEÇTİĞİNİ DUYDUM”
‘20. Yüzyılın Birinci Yarısında Çankırı’ isimli kitabının 20 gün evvel tamamlandığını söz eden Dolay, araştırmaları sırasında hem Ankara’da hem İstanbul’da birçok kütüphaneyi ziyaret ettiğini belirterek, “Osmanlı arşivinde araştırma yaparken 38. Alay’ın (Kengırı Alayı) birkaç yerde isminin geçtiğini duydum. Bu mevzuyu araştırmak istedim. Lakin araştırmamı asıl tetikleyen nokta annemin dedesi, anneannemin babası olan Hıdırlıklıoğlu Mehmet oğlu İbrahim’in bir tütün ikramiyesi kağıdını bulmam oldu. O kağıttan yola çıkarak 38. Alay’ı araştırmaya başladım. Araştırma yaparken Milli Savunma Bakanlığı arşivinde dedemin şehit kaydını da buldum. ‘38. Alay 3. Tabur 11. Bölük’ten Hıdırlıklıoğlu Mehmet oğlu İbrahim, kangrenden şehit; zevcesi (eşi) Sare, yetimleri Adeviye ve Fatma’ diye muharrir. Adeviye benim anneannem. Yaşımız küçük olduğu için bize anlattıkları net bir bilgi olarak hatırlamıyoruz. Kırıntı bilgilerle sonuca ulaştık” diye konuştu.
DEDESİNİN LAKABINI BİLEN ŞEHİTLİK KAYDINA ULAŞABİLİR
Eski zamanlardaki şehitlik kaydına ulaşmanın günümüzde daha kolay olduğunu vurgulayan Dolay, Ulusal Savunma Bakanlığı’nın internet sitesinde bulunan ‘şehidimi arıyorum’ kısmından kayıtlara ulaşılabileceğini söyledi. Şehit olan dedesini bulmak isteyenler için tek kuralın lakabını bilmek olduğunu tabir eden Dolay, “O vakit soyadı yok. Lakap olarak kaydedilmiş. Benim büyük dedem ‘Hıdırlıklıoğlu’ diye geçiyor. Ben bunu öğrendiğim için çok kolay buldum. Artık daha kolay. Arşive gitmeden internet sitesinden basitçe bulunuyor. Lakabını bildiğimiz bilgisayarda yapılan aratmadan sonra her şey ortaya çıktı” sözlerini kullandı.
“ASKERİ MÜZEYE GİDİP ‘38. ALAY’IN SANCAĞINI ARIYORUM’ DEDİM”
38. Alay’ı araştırdığı sırada bu alayın tarihçesini ortaya çıkarttığına dikkati çeken Dolay, 1886 yılında kurulan alayın birçok yerde görevlendirildiğine değindi. 38. Alay’ın Samsun’da lağvedildiğini lisana getiren Dolay, “Lağvedilen alay, eğitim birliğine dönüşmüş sanırım. Muhtaçlık kalmamış. Kapatılan birliklerin sancakları yönetmelik gereği askeri müzeye gönderilir. Askeri müzeye gidip ‘38. Alay’ın sancağını arıyorum’ dedim. Onlar da ‘Evet burada. Hem Osmanlı hem Cumhuriyet sancağı var’ dediler. Görüp göremeyeceğimi sorduğumda ise bana sancağın fotoğraflarını verdiler. Osmanlı sancağının altında Çanakkale Muzafferiyet Jenerasyonu vardı. Onun da fotoğrafını çekip verdiler. Sancaklar ve nesil hala askeri müzede ısı ve nem denetimli bir ortamda saklanıyor” açıklamasında bulundu.
“TESADÜF YAPITI BİR MÜZAYEDEDE BU ESİR KAMPININ FOTOĞRAFINI BULDUM”
Çankırı’da bir devir esir kampının yerini tekrar araştırmaları sonucunda keşfettiğini lisana getiren Dolay, “Tesadüf yapıtı bir müzayedede bu esir kampının fotoğrafını buldum. Tek bir fotoğraf var şu an. Öteki hiç çıkmadı” halinde konuştu.
Emekli Albay Dolay, herkesin bir araştırma yapabileceğini öğüt ederek hala birçok bilgi ve evrak üzerinde çalıştığını vurguladı. Ayrıyeten Dolay, ‘bulanlar arayanlardır’ kelamına atıfta bulundu.
