Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı, Mimarlık Fakültesi Dekanı ve geoteknik uzmanı Profesör Doktor Ali Ateş, Kuzey Anadolu Fay Çizgisi üzerinde ve yüksek sarsıntı riski bölgesinde bulunan Bolu’da, meydana gelebilecek olası zelzeleler hakkında açıklamalar yaptı.
Prof. Dr. Ali Ateş, kısa vadede Bolu’da bir zelzele beklenmediğini belirtti. 1940’lı yıllarda Bolu’nun Abant, Mudurnu ve Gerede bölgelerinde meydana gelen zelzelelerinin akabinde geçen müddette güç birikinti olmadığını söyleyen Ateş, tekrar zelzele için güç birikiminin 250 ila 300 yıllık bir sürece dayanacağını söz etti. Ayrıyeten Prof. Dr. Ali Ateş, yeni sarsıntı yönetmeliğinden evvel inşa edilen binalarda güçlendirme çalışmalarının yapılmasını, aksi takdirde 5.2’lik küçük bir sarsıntıda bile bu binaların yıkılabileceğini söyledi.
“KISA VADEDE BEKLENEN BÜYÜK BİR ZELZELE KELAM KONUSU DEĞİLDİR”
Kısa vadede Bolu’da sarsıntı beklenmediğini söyleyen Prof. Dr. Ali Ateş, “Şu anda Bolu’da kısa vadede beklenen büyük bir sarsıntı kelam konusu değildir. Son vakitlerde İstanbul’da meydana gelen zelzelenin Bolu’ya direkt bir tesiri yoktur. Elbette, titreşimler hissedilmiş olabilir. Lakin gerilim transferi açısından değerlendirdiğimizde, bu sarsıntının Bolu üzerinde yakın vakitte bir tesiri olacağını düşünmüyorum. Bolu’yu etkileyen faylar, Kuzey Anadolu Fay Sınırı üzerinde bulunan segmentlerdir. Bu segmentlerin aktifliği vardır, lakin tarihî bilgilere baktığımızda, Bolu etrafında yer alan Gerede, Abant ve Mudurnu üzere bölgelerde geçmişte meydana gelen sarsıntıların dönüşüm dönemleri epey uzundur. Bu dönemler 250 ila 300 yıl üzere uzun vakit dilimlerini kapsamaktadır. Gerede zelzelesi 1944, Mudurnu zelzelesi 1944, Abant sarsıntısı 1957’de yaşandı. Bu sarsıntılardan sonra geçen mühlet, fayların yine büyük bir zelzele üretmesi için kâfi güç biriktirmesi açısından şimdi kâfi değildir. Münasebetiyle kısa vadede yıkıcı bir zelzele beklenmemektedir. Fakat 5.1 büyüklüğüne kadar olan zelzeleler her vakit olabilir. Bu cins zelzeleler ekseriyetle yıkıcı değildir. Bu durum, elbette ‘depreme hazırlıklı olmamıza gerek yok’ manasına gelmez. Bilakis, zelzeleye hazırlık çalışmalarımızı sürdürmeliyiz” dedi.
“MİKRO BÖLGELEME ÇALIŞMASININ YAPILMASI ELZEMDİR”
Mikro bölgeleme çalışmalarının yapılmasına dikkat çeken Ateş, “Bolu’daki bölgelerin taban yapılarının ayrıntılı bir halde taranması, yer altı su düzeylerinin belirlenmesi ve bu bilgilerin haritalanması gerekmektedir. Bu çalışmalar, mikro bölgeleme kapsamında değerlendirilmelidir. Bugüne kadar modül kesim kimi çalışmalar yapılmış olabilir, lakin geniş kapsamlı bir mikro bölgeleme çalışmasının yapılması elzemdir. Hakikat yere gerçek yapı tasarlanmalı, zelzele dayanımı yüksek yapıların, yapı tasarım parametrelerine ve yükleme senaryolarına uygun olarak inşa edilmesi sağlanmalıdır. Bu çalışmalara öncelik verilmelidir” diye konuştu.
“ESKİ YAPILAR 5.2 BÜYÜKLÜĞÜNDE BİR ZELZELEDE YIKILABİLİR”
Deprem yönetmeliğine de değinen Ali Ateş, eski yapıların mümkün bir 5.2 büyüklüğünde zelzelede yıkılabileceğini belirtti. Ateş, “Güncel sarsıntı yönetmeliklerine nazaran tasarlanan ve inşa edilen yapılar, 7.0 ve 7.2 büyüklüğündeki sarsıntıları rahatlıkla atlatabilir. Lakin eski yapıların durumu farklıdır. Bu yapılar 5.2 büyüklüğündeki bir zelzelede bile yıkılma riski taşıyabilir. Öncelikle yapı stoğunun taranması gerekir. Yapıların hangi yıllarda inşa edildiği, hangi zelzele yönetmeliğine nazaran tasarlandığı ortaya konulmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bugüne kadar 10 farklı sarsıntı yönetmeliği yayımlanmıştır. Her yeni yönetmelik, evvelki yönetmeliklerin yetersizliklerinin fark edilmesiyle ortaya çıkmıştır. Örneğin, 2018 Zelzele Yönetmeliği neden çıkarıldı? Zira her zelzelede yeni bilgiler ediniliyor, yeni kriterler geliştiriliyor ve mevcut yönetmelikler yetersiz kalabiliyor. Bu da şu manaya gelir, Mevcut binalar, gelecekte olabilecek risklere karşı gereğince güçlü olmayabilir. Bu yüzden yapı stoğu ayrıntılı biçimde incelenmeli, hangi yönetmeliğe nazaran inşa edildiği tespit edilmeli ve mevcut yönetmeliğe nazaran performans tahlili yapılmalıdır. Şayet yapının mevcut durumu yeni yönetmeliğin kaidelerini sağlamıyorsa, bu binalar ya yıkılmalı ya da güçlendirilmelidir. Aksi takdirde, bu yapılar 5.2’lik bir zelzelede bile hasar görebilir yahut yıkılabilir” sözlerini kullandı.
