ABD Başkanı Trump ile İsrail Başbakanı Netanyahu görüşmesi gündemdeki yerini koruyor. Trump, Erdoğan’ın siyasetini beğendiğini söyledi, Suriye konusunda halini takdir etti. Pekala, Türkiye Suriye’de neyi başardı? CNN Türk Ankara Temsilcisi Dicle Canova aktardı.
Dicle Canova’nın tabirleri şöyle:
1982 Lübnan Savaşı ve sonrasından beri izlediği bir siyaset var. Etrafında küçük ve istikrarsız ülkeler olmasını tercih ediyor. Bu minvalde Suriye’yi de bölmek istediği, temel amacının bu olduğu biliniyor. Şimdi, Suriye’de Ahmet Eş-Şara idaresini kabullenmediği de görülüyor.
Türkiye ise tam zıt durumda, yani birlik bütünlüğünü ve istikrarı sağlamış güçlü bir Suriye maksadında. Bunun için de yeni idareye takviye veriyor.
TÜRKİYE SURİYE’DE ÜS KURACAK MI?
Bu durum İsrail cephesinde bir tehdit olarak algılanıyor. O yüzden de Oval Ofis’teki basın toplantısında Netanyahu, “Suriye’nin, Türkiye dahil kimse tarafından İsrail’e taarruz için bir üs olarak kullanılmasını istemiyoruz” dedi. Ve Trump ile “Türkiye ile bu çatışmanın nasıl önlenebileceğini” konuştuklarını söyleyip ABD başkanının bu doğrultuda arabulucu olabileceğine işaret etti.
Zaten öncesinde Suriye’de gerçekleştirdiği hava hücumları ile de vermek istediği bildiri buydu; Türkiye’nin muhtemel üs noktalarını vurduğu savında lakin şimdi Türkiye’nin nerelere üs kuracağı netleşmedi, onu da belirtelim. Onun ötesinde oradaki etnik kümeleri hareketlendirme, organize etme uğraşları, Rusya’yı tekrar Suriye’ye çekme çabaları, kimi Avrupa ülkelerinin de İsrail ile Türkiye ortasında tansiyonu tırmandırıp SDG’ye sahip çıkma eforları net olarak okunuyor. Bunlar Türkiye’nin dikkatini dağıtma, suratını kesme teşebbüsleri olarak görülüyor.
Etkisi olur mu? Hayır. Ankara, cuma günü Suriye geçiş devri Cumhurbaşkanı Ahmet Eş-Şara’yı ağırlamaya hazırlanıyor. Türkiye ile Suriye ortasında bu sefer daha somut adımları beraberinde getirecek kimi kararların alınması bekleniyor.
“BİZ GEREKLİ GÖRDÜĞÜMÜZDE ADIM ATARIZ”
Netanyahu’nun “üs istemiyoruz” kelamlarına dönük Ankara’daki genel havaya bakıldığında şunları söyleyebilirim: “Biz gerekli gördüğümüz adımları atarız” noktasında bir duruş var. “Suriye’deki faaliyetler 2 hükümran ülke ortasında yapılacak muahedeler kapsamında, memleketler arası hukuka uygun, hem Suriye’nin hem de bölgenin istikrarına katkı sağlayacak formda olacak. Üçüncü ülkeleri maksat almak üzere bir niyet yok” iletisi her vesileyle vurgulandı, vurgulanıyor, vurgulanacak.
Dolayısıyla Şara’nın Ankara ziyareti bu sefer çok daha değerli ve yeni adımları beraberinde getirebilir. Her şeyden önce SDG ile yapılan muahede için Ankara, belli bir mühlet uygulamayı görmek istediğini söylemişti; şimdi beklenildiği üzere bir hareketlilik yok, bu da kıymetli husus başlıkları ortasında olacak. Askeri işbirliği mutabakatı bir müddettir üzerinde çalışılan belli bir yol haritasının formlandığı bir bahis… O da konuşulacak. Üs konusunda şimdi nerelere ve hangi kapsamda kurulacağı netleşmedi, lakin Şara ile yapılacak görüşmeler sonrası yeni adımlar gelir mi, bakacağız. Yani orada, Suriye ile birlikte yapılacak işler konusunda, bu sefer kelamlı de olsa birtakım mutabakatların sağlanması ve akabinde hayata geçirilmesi beklentisi yüksek.
Sadece Suriye ile değil, Irak ile de bu hafta temas olabilir, işbirliği genişleyecek. Irak ile de dışişleri ve savunma yetkililerinin katılacağı Antalya Diplomasi Formu’nda güvenlik sistemi kapsamında pazar günü bir toplantı yapılması, şimdi netleşmese de söz konusu olabilir.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, sınır güvenliği ve terörle gayret için bölgede Türkiye-Suriye, Ürdün, Lübnan ve Irak ile bir platform oluşturacaklarını açıklamıştı. Taraflar bu kapsamda birbirinden tehdit gördükleri kümelere karşı tedbir almasını isteyecek. Hatta Fidan dedi ki; “Hiçbir kaçakçı, terör örgütü ve kriminal kümenin bölgede Türkiye, Suriye ve Irak hükümetlerinin toplam gücünden daha güçlü değil. Uygun niyetle bir ortaya gelindiğinde ezilmeyecek küme yok.” Tüm bunlar da birtakım güç odaklarını rahatsız ediyor elbette.
Türkiye ile İsrail ortasında çatışma olmaması için ABD ne yapabilir? Trump’ın kastettiği makul olma hali nedir? Belirli ki bir orta yol bulma uğraşı göreceğiz. O ne olabilir? Çatışmasızlık konusu lakin teknik düzeyde bilgilendirme ile çözülebilir üzere duruyor. Yani örneğin hava alanı kullanılırken önden bilgi verilmesi, yapılacak faaliyetlerin evvelce söylenmesi.
Türkiye tam da bu sebeple Şam’da askeri ateşe görevlendirdi. Bu tip diyalogların yürütülmesi temel amaçtı. Hakan Fidan’ın, “Suriye’de İsrail ile rastgele bir çatışma görmek istemiyoruz. Zira Suriye Suriyelilere aittir. Suriye Türkiye’ye ilişkin değildir, İsrail’e ilişkin değildir. Suriyeliler ismine konuşamayız. Lakin Şam’daki yeni idare, Türkiye üzere Suriye’nin komşusu olan İsrail ile muhakkak anlayışa sahip olmak istiyorsa, bu onların kendi bileceği iştir.” kelamlarının de altını çizmek gerekir.
Bu noktada tahminen İsrail’in de artık yeni Şam idaresi ile bir formda diyalog kurması gerekebilir. Ne olacağını göreceğiz. Lakin Suriye başlığında ihtiyatlı iyimserliğin genel olarak Ankara’nın duruşuna hakim olduğunu söyleyebilirim. Oradaki sorunların tahlile kavuşması hem kolay değil hem de kısa müddette gerçekleşmesini beklemek gerçekçi olmaz.
