Gündeme gelen alternatif modeller ortasında, lise eğitiminde birinci 3 yılın zarurî, son yılın üniversiteye hazırlık süreci olarak yapılandırıldığı “3+1 modeli” ile birinci 2 yılın akabinde diploma verilmesini ve isteyen öğrenciler için 2 yıl daha akademik yahut mesleksel eğitim sunulmasını öngören “2+2 modeli” öne çıkıyor.
Eğitim-Bir-Sen Genel Sekreteri Talat Yavuz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, zarurî eğitimin bireylerin temel haklara erişimini sağlayan ve toplumsal eşitliği destekleyen temel kamusal hizmetlerden biri olduğunu fakat eğitim sistemlerinin toplumların muhtaçlıkları ve dönüşen şartları doğrultusunda daima gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti.
Sendikanın bu anlayışla, 12 yıllık mecburî eğitim yapısını, alandan ve siyaset dokümanlarından elde edilen bilgiler ışığında yine değerlendirmeye yönelik kapsamlı bir araştırma başlattıklarını aktaran Yavuz, TBMM tutanakları, Milli Eğitim Bakanlığı politika metinleri, uluslararası mukayeseli raporlar ve STK tahlilleri üzere birçok kaynağı inceleyerek mevcut sistemin güçlü ve problemli taraflarını tahlil ettiklerini kaydetti.
Yavuz, “Elde edilen bulgular, eğitimin niteliğini artırmak, kaynakları daha aktif kullanmak ve öğrencilerin ilgi-yeteneklerine uygun meslek yolları sunmak hedefiyle mecburî eğitimin yapısının tekrar ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.” tabirlerini kullandı.
Öğretmen, yönetici ve başka paydaşlarla kapsamlı bir saha araştırma ve anket çalışması yapacaklarını tabir eden Yavuz, şu tabirleri kullandı:
“Nihai gayemiz, iştirakçi, dataya dayalı ve tahlil odaklı bir model önerisi geliştirmek ve karar alıcılara somut katkılar sunmaktır. Son basamakta ise bu bilgiler doğrultusunda kamuoyuyla ve karar vericilerle paylaşılmak üzere yeni bir model önerisi geliştirilecektir. Model önerisi için şu anda gündemimizde, lisenin son yıllarının isteğe bağlı hale getirildiği kişiselleştirilmiş ve modüler bir ortaöğretim yapısının kurulması, okul öncesi eğitimin zarurî ve fiyatsız hale getirilmesi, fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) ile dijital okuryazarlık üzere alanlara dayalı esnek müfredat modelleri geliştirilmesi, mesleksel yönlendirme sistemlerinin güçlendirilmesi ve haftalık çevrim içi eğitim günleri ile dijital öğrenme hünerlerinin artırılması yer almaktadır.”
“YIL BAZLI YAPILANDIRMA, ÇOK BOYUTLU DATA TAHLİLLERİNE DAYANMALI”
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Çocuk Gelişimi Kısmı Öğretim Üyesi ve Enstitü Toplumsal’ın araştırmacılarından Doç. Dr. Turgay Öntaş da memleketler arası karşılaştırmaların ülkelerdeki öğrencilerin eğitim kademelerinde geçirdiği müddetlerde ve kademe geçişlerinde farklı modeller uygulayabildiğini gösterdiğini bildirdi.
Eğitim mühletinin yıl bazında nasıl yapılandırılacağına dair kararların ülkenin özgül toplumsal, ekonomik ve kültürel bağlamı dikkate alınarak verilmesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Öntaş, “Türkiye özelinde eğitim siyasetlerine gerçekleştirilen uygulamaların zamansal çerçevelemelerine dikkat edildiğinde geçmişte zarurî eğitimin 8 yıla çıkarılması ve daha sonra 4+4+4 modeliyle kademeli hale getirilmesi süreci pek çok değişkenden etkilenmiştir. Mevcut sistemin 12’nci yılında yürütülen tartışmalar bu düzenlemenin tesirlerini kıymetlendirmek ve yeni yapıların inşası eğitim sistemlerinin daha da demokratikleşmesi açısından kıymetli bir fırsat sunmaktadır.” tabirlerini kullandı.
Ortaöğretimde daha esnek modellere geçilmesi tarafında ortak bir beklenti oluştuğunu aktaran Doç. Dr. Öntaş, temel hedefin öğrencilerin okulda geçirdikleri mühletin ömürle daha güçlü bağlar kurmasını sağlayan hem akademik gelişimlerini destekleyen hem de mesleksel ve toplumsal yaşama entegrasyonlarını kolaylaştıran bir sistemin oluşturulması gerektiğini kaydetti.
Doç. Dr. Turgay Öntaş, şu açıklamalarda bulundu:
“Yıl bazlı yapılandırmanın çok boyutlu data tahlilleri temelinde belirlenmesi değer arz etmektedir. Lakin bu esnekliğin pedagojik, toplumsal, politik ve ekonomik göstergeler doğrultusunda optimal seviyede uygulanabileceği bir sistemin tartışılması gerekmektedir. Lisede 2+2 modelinin ortaöğretimin birinci iki yılını zarurî ve temel akademik yeterlilikleri kazandıran bir yapı olarak kurgulanabilirken sonraki iki yılı öğrencilerin yükseköğretime hazırlık ya da iş gücü piyasasına geçiş süreçlerine nazaran esnek biçimde tasarlaması mümkündür. Kelam konusu modelin tesirli biçimde uygulanabilmesi, öğrencileri farklılaşan amaçlara nazaran yönlendirebilen güçlü bir meslek rehberliği sisteminin geliştirilmesini mecburî kılmaktadır.
Son olarak tartışılan 2+2 modelinin fonksiyonel ve sürdürülebilir olabilmesi yükseköğretime geçiş sisteminin yeni yapıyla birlikte kurgulanmasına bağlıdır. Bilhassa akademik odaklı ikinci iki yılı tamamlayan öğrencilerin bir üst tahsil kademesine geçişte karşılaşacakları fırsat alanları, modelin cazibesini ve sistem üzerindeki dönüştürücü tesirini direkt belirleyecektir.”
“12. SINIF, ÜNİVERSİTE İMTİHANINA HAZIRLIK YILI OLARAK YAPILANDIRILABİLİR”
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. İsmail Hakkı Mirici de Türkiye’nin eğitim sistemini geliştirme uğraşlarında, OECD ülkelerindeki başarılı örneklerden ve bilimsel araştırmaların bulgularından yararlanılmasının değerli olduğunu bildirdi.
Türkiye’de lise seviyesinde mesleksel ve teknik eğitime daha fazla kıymet verilmesi, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine uygun alanlarda uzmanlaşmalarının sağlanarak işgücü piyasasına daha düzgün hazırlanmaları gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Mirici, “Ancak bu eğitimin de mecburî eğitimin bir kesimi olarak sunulması kıymetlidir. Meslek liselerinden meslek yüksekokullarına imtihansız geçiş projesi daha planlı bir biçimde gerçekleştirilmeli, meslek yüksekokullarından da üniversitelere imtihansız geçiş hakkı verilmelidir. Böylelikle, meslek liseleri toplumun her bölümündeki gençler için cazibeli hale gelecektir.” açıklamasında bulundu.
Türkiye’nin geleceği için öğrencilerin güzel eğitim almasının kritik kıymete sahip olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Mirici, “Lise eğitiminin zarurî olmaktan çıkarılması yerine, mevcut mecburî eğitim sisteminin kalitesini artırmaya ve tüm öğrencilere eşit fırsatlar sunmaya odaklanmak daha sürdürülebilir ve yararlı bir yaklaşım olacaktır. 4 yıllık zarurî lise eğitimine alternatif bir yenilik planlamak istenirse, liselerdeki 4. yıl seçmeli olabilir, yani 3+1 modeli ile lisede birinci 3 yıl mecburî hale getirilip, 12. sınıf ise üniversite imtihanına hazırlık yılı olarak yapılandırılabilir.”
“BİR KARAR ALMAMIZ GEREKİRSE ALIRIZ”
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin de katıldığı bir programda hususa ait şu açıklamalarda bulunmuştu:
“Önerilen modeller ortasında 4 artı 4 artı üçüncü 4 ile ilgili 2 yıl olsun, 3 yıl olsun, yani mesleksel eğitime yönlendirilsin çocuklar üzere tartışmalar var. Biz, bakanlık olarak bütün bu tartışmaları titizlikle takip ediyoruz. Bunların içerisinden süzülecek, üzerinde uzlaşılmış bahisler olursa, bunları alıp siyasi düzeneklerle, Sayın Cumhurbaşkanımızla Kabinede istişare ederiz ve ondan sonra bir karar almamız gerekirse alırız. Şu an alınmış bir kararımız yok.”
